Οι Βρυξέλλες κατηγορήθηκαν για υπονόμευση των προσπαθειών της Ε.Ε. να βάλει τέλος στις διασώσεις τραπεζών με χρήματα των φορολογουμένων, μετά το «πράσινο φως» που άναψαν για την παροχή περίπου 17 δισ. ευρώ κρατικής στήριξης για την εκκαθάριση δύο τοπικών τραπεζών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ιταλικές αρχές κατέληξαν το Σαββατοκύριακο σε ένα σχέδιο για την παροχή ρευστότητας στις Veneto Banca και Banca Popolare di Vicenza, με ένα μέρος του ενεργητικού και του παθητικού τους να πωλείται στην Intesa Sanpaolo, την μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας.

Τα κύρια ομόλογα των τραπεζών πραγματοποίησαν άλμα τη Δευτέρα μετά το σχέδιο για την προστασία των κατόχων τους από απώλειες, οι οποίοι θα έχουν προτεραιότητα στην αποπληρωμή. Οι κάτοχοι ομολόγων χαμηλής εξασφάλισης και οι μέτοχοι θα τα χάσουν όλα από τη διάσωση.

Η συμφωνία πυροδότησε οργισμένες αντιδράσεις από μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έναν από τους βασικούς αρχιτέκτονες των κανόνων που θεσπίστηκαν μετά την χρηματοπιστωτική κρίση για την αντιμετώπιση των προβληματικών τραπεζών.

Με βάση τους κανόνες, οι οποίοι σχεδιάστηκαν για να μην επιβαρύνονται οι φορολογούμενοι με λογαριασμούς πολλών δισεκατομμυρίων για τη διάσωση τραπεζών, θα χρησιμοποιούνταν πρώτα τα κεφάλαια των ιδιωτών επενδυτών προτού γίνει «ένεση» με χρήματα των φορολογουμένων.

«Η υπόσχεση ότι ο φορολογούμενος δεν θα παρέμβει για να σώσει προβληματικές τράπεζες διαψεύστηκε για τα καλά» δήλωσε ο Μάρκους Φέρμπερ, ένας σύμμαχος της Γερμανίδας καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ και αντιπρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της Ε.Ε.

O Φιλίπ Λάμπερτς, ένας από τους δύο επικεφαλής των Πρασίνων στο κοινοβούλιο, δήλωσε «εξοργισμένος» από την έγκριση της κρατικής βοήθειας και την προστασία των κύριων ομολογιούχων. «Αναρωτιέται κανείς τι έχει απομείνει από την Οδηγία για την Ανάκαμψη και την Εκκαθάριση των Τραπεζών (EBRD)» σημείωσε ο κ. Λάμπερτς αναφερόμενος στους κανονισμούς της Ε.Ε.

Υπήρχε πολύ θυμός και στη Γερμανία, η οποία είχε ηγηθεί της πρωτοβουλίας για τους νέους τραπεζικούς κανονισμούς μετά την δημόσια κατακραυγή για την επιβάρυνση των φορολογουμένων για τη διάσωση τραπεζών άλλων χωρών κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών ανέφερε πως ενώ ήταν «καλύτερο να φύγουν οι τράπεζες από την αγορά» από το να «διατηρούνται ζωντανές τεχνητά» μέσω ανακεφαλαιοποιήσεων, το Βερολίνο θα συνεχίσει να επιμένει ότι «οι κρατικές διασώσεις πρέπει να αποφεύγονται όσο είναι αυτό εφικτό».

Η διαδικασία της εκκαθάρισης των δύο ιταλικών τραπεζών πυροδοτήθηκε το βράδυ της Παρασκευής, μετά από απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας - η οποία εποπτεύει τις μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης - ότι και οι δύο βρίσκονται στο όριο της κατάρρευσης.

Καθοριστική ήταν η απόφαση του Ενιαίου Συμβουλίου Εκκαθάρισης (SRB), της υπηρεσίας που είναι υπεύθυνη για την αντιμετώπιση των τραπεζικών κρίσεων, ότι η «εκκαθάριση» των τραπεζών υπό τους νέους κανονισμούς της Ε.Ε. «δεν απαιτείται από το δημόσιο συμφέρον».

Η εκκαθάριση είναι ένα έκτακτο νομικό καθεστώς για την αντιμετώπιση των προβληματικών τραπεζών, που δίνει στις εποπτικές αρχές μεγάλες εξουσίες. Οι ιταλικές τράπεζες θα αντιμετωπιστούν τελικά με βάση τις εθνικές διαδικασίες που ισχύουν στην Ιταλία για τη χρεοκοπία.

Η Ρώμη κατάφερε να αποφύγει την εφαρμογή των κανονισμών, υποστηρίζοντας ότι η κατάρρευση των τραπεζών θα διέλυε την οικονομία στην εύπορη περιοχή του Βενέτο.

Σε μια τεταμένη συνέντευξη τύπου στη Ρώμη τη Δευτέρα, ο Φάμπιο Πανέτα, αντιπρόεδρος της Τράπεζας της Ιταλίας, υπερασπίστηκε τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν οι τράπεζες, λέγοντας πως ήταν η μόνη επιλογή για να αποφευχθεί ένα σοκ στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας.

«Δεν μπορούσαμε να δράσουμε σαν καουμπόιδες» ανέφερε ο κ. Πανέτα. Σημείωσε πως μια εκκαθάριση των δύο τραπεζών, αντί για μια ρευστοποίηση και πώληση στην Intesa, θα περιλάμβανε ένα «αιματηρό bail-in». 
«Πιστεύω ότι μια εκκαθάριση θα είχε μεγάλο κόστος όχι μόνο σε νομισματικούς όρους αλλά και όσον αφορά την εμπιστοσύνη» τόνισε.

Ο κ. Πανέτα απέρριψε επίσης τις επικρίσεις ότι η συμφωνία παρέκαμψε τους νέους κανονισμούς της Ε.Ε. «Οι ευρωπαϊκές αρχές αξιολόγησαν και ενέκριναν αυτή την παρέμβαση, δεν καταλαβαίνω που υπήρξε πλήγμα στην τραπεζική ένωση» πρόσθεσε.

Η Κομισιόν ανέφερε τη Δευτέρα ότι η λύση «ευθυγραμμίζεται πλήρως με το πλαίσιο που ισχύει στην Ε.Ε. μετά την κρίση».

Τα κύρια ομόλογα των Veneto Banca και Banca Popolare di Vicenza διαπραγματεύονταν με μεγάλο discount στην ονομαστική αξία, αντανακλώντας τους φόβους των επενδυτών ότι μπορεί να υποστούν «bail-in», μια διαδικασία στην οποία επιβάλλονται απώλειες στους ιδιώτες επενδυτές για να μειωθεί το κόστος για τους φορολογούμενους.

Αντίθετα, τα δύο κύρια ομόλογα των δύο τραπεζών θα προστεθούν στο παθητικό της Intesa Sanpaolo, η οποία έλαβε 4,8 δισ. ευρώ από την ιταλική κυβέρνηση για να αναλάβει τα υγιή στοιχεία ενεργητικού των υπό κατάρρευση τραπεζών. Η Ρώμη έχει εγγυηθεί την παροχή επιπλέον 12 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει πως οι Ιταλοί φορολογούμενοι ενδέχεται να πληρώσουν 17 δισ. ευρώ για τη διάσωση των τραπεζών.

Είναι κάτι που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την διάσωση της ισπανικής Banco Popular νωρίτερα αυτόν τον μήνα, στην οποία οι απώλειες που επιβλήθηκαν στους ομολογιούχους χαμηλής εξασφάλισης και στους μετόχους ήταν αρκετές για να αποφευχθεί οποιοδήποτε κόστος για τον Ισπανό φορολογούμενο.

Η ιταλική διάσωση έχει ανοίξει «ένα σημαντικό παραθυράκι» στο νέο σύστημα διάσωσης τραπεζών της ευρωζώνης, δήλωσε ο Ντέιβιντ Μπενάμου, στέλεχος της Axiom Alternative Investments, μιας εταιρείας με έδρα το Παρίσι που επενδύσει σε τραπεζικό χρέος και η οποία δεν έχει έκθεση στις δύο τράπεζες του Βενέτο. «Αυτό που πέτυχε η ιταλική κυβέρνηση είναι εντυπωσιακό» υπογράμμισε ο κ. Μπενάμου. «Οποιαδήποτε χώρα είναι πρόθυμη να προστατέψει τους κύριους ομολογιούχους – προτιμητέους ή όχι – έχει πλέον μια νομική οδό».

Η αναπάντεχη εξέλιξη έπιασε εξαπίνης τις χρηματοοικονομικές αγορές. Tα κύρια ομόλογα €750 εκατ. της Vicenza λήξης 2020 διαπραγματευόταν κοντά στα 85 σεντς το ευρώ την Παρασκευή, αλλά εκτινάχτηκε στα 102 σεντς το πρωί της Δευτέρας. Την ίδια περίοδο, το κύριο ομόλογο των 500 εκατ. ευρώ της Veneto που λήγει το 2019 πραγματοποίησε άλμα από τα 88 σεντς στα 103 σεντς.

Η μετοχή της Intesa Sanpaolo βρισκόταν 3,9% υψηλότερα το πρωί, πρωταγωνιστώντας σε ένα ευρύτερο ράλι των ιταλικών τραπεζικών μετοχών.

Ο κ. Μπενάμου υποστήριξε πως η κίνηση της Ιταλίας αποτελεί «ένα καλό νέο για το κύριο χρέος», καθώς καθιστά ποιο πιθανό να προστατευτεί αυτή η κατηγορία χρέους. Αν μια τράπεζα είναι αρκετά συστημική, μπορεί να εξαιρεθεί από τους κανονισμούς της Ε.Ε. που απαιτούν την επιβολή απωλειών στους κύριους ομολογιούχους. Αν δεν είναι, όπως οι τράπεζες του Βενέτο, μπορεί να υπαχθεί στις εθνικές διαδικασίες χρεοκοπίας και οι κύριοι ομολογιούχοι θα πληρωθούν από την κρατική διάσωση.

Ο Κλέμενς Φούεστ, επικεφαλής του Ifo, του γερμανικού οικονομικού thin-tank, ανέφερε πως η κίνηση της Ιταλίας καταρρίπτει τις ελπίδες να προχωρήσει το τελευταίο κομμάτι της τραπεζικής ένωσης της Ε.Ε., ένα κοινό σχήμα εγγύησης ων καταθέσεων, το οποίο θα απαιτούσε από τους Γερμανούς φορολογούμενους να βοηθήσουν στην στήριξη καταθέσεων σε όλες τις τράπεζες της ευρωζώνης. «Είναι αδύνατο να εισάγουμε κάτι σαν μια κοινή εγγύηση καταθέσεων στην ευρωζώνη σε αυτό το σημείο» πρόσθεσε.

Ο Φραντσέσκο Γκαλιέτι, της Policy Sonar, υποστήριξε πως η απόφαση «καθιστά πιο δύσκολη την επίτευξη της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης» και δίνει συνέχει σε ένα μοτίβο στο οποίο η Ε.Ε. επιτρέπει στην Ιταλία «να φορτώνει τις υποχρεώσεις των πολιτών της». «Οι κανόνες μπορεί να λυγίζουν αλλά στο τέλος οι λογαριασμοί θα πληρωθούν στο ακέραιο από αυτούς που τους λυγίζουν» σημείωσε.