Όταν η Eurobank, η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ελλάδας, κινήθηκε πρόσφατα ενάντια σε στρατηγικό κακοπληρωτή, οργισμένοι διαδηλωτές εισέβαλαν στην αίθουσα του δικαστηρίου για να μπλοκάρουν την απόπειρα κατάσχεσης, αναφέρει το Bloomberg στο δημοσίευμά του.

Ο κακοπληρωτής, του οποίου το όνομα η τράπεζα δεν αποκαλύπτει, δεν αποπλήρωνε τα δάνειά του τα τελευταία πέντε χρόνια και χρωστούσε στην τράπεζα 4,85 εκατ. ευρώ. Την ίδια περίοδο, είχε συλλέξει περίπου έξι εκατ. ευρώ σε μερίσματα από το ποσοστό 41% που είχε σε εταιρία τροφίμων, πράγμα που δείχνει, σύμφωνα με την τράπεζα, ότι μπορούσε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του.

Σύμφωνα με το πρακτορείο, πρόκειται για μία μεταξύ εκατοντάδων υποθέσεων της Eurobank και άλλων ελληνικών τραπεζών, καθώς θέλουν να επιταχύνουν τις προσπάθειες συρρίκνωσης των κακών δανείων, φοβούμενες πως θα αναγκαστούν να συγκεντρώνουν περισσότερα κεφάλαια σε περίπτωση που δεν το κάνουν. Στα τέλη Ιουνίου, οι ελληνικές τράπεζες μετρούσαν μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους 72,8 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από το ένα τρίτο των συνολικών δανείων.

Για να μειώσουν αυτόν τον αριθμό κινούνται ενάντια στις πιο εμφανείς περιπτώσεις, στους λεγόμενους στρατηγικούς κακοπληρωτές, που αποφασίζουν να μην πληρώσουν μέχρι να υπάρξει σοβαρή απειλή στα περιουσιακά τους στοιχεία ή να εξασφαλίσουν καλύτερους όρους από τις τράπεζες.

«Αυτό το πρόβλημα υπάρχει γιατί όταν ξεκίνησε η κρίση, η κυβέρνηση απαγόρευσε τις κατασχέσεις», τονίζει ο Αλέξανδρος Μπουλουγούρης, συνεπικεφαλής έρευνας στη Wood & Co Financial Services με έδρα στην Πράγα. «Το νομικό πλαίσιο για τη επίλυση των NPLs ήταν τόσο περίπλοκο, που έχει ενθαρρύνει τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Το νομικό σύστημα, η γραφειοκρατία, συν το ότι η κυβέρνηση απαγόρευσε τις κατασχέσεις, επέτρεψαν στον αριθμό αυτών των λεγόμενων στρατηγικών κακοπληρωτών να αυξηθεί», πρόσθεσε.

Οι Έλληνες τραπεζίτες εκτιμούν πως τέτοιου είδους κακοπληρωτές αντιστοιχούν περίπου στο ένα τέταρτο όλων των δανείων, κάτι που ανάγκασε τον Αλέξη Τσίπρα να απαιτήσει πρόσφατα την αντιμετώπισή τους.

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε από τη Springer International Publishing, βάσει δανείων που χορηγήθηκαν σε 13.070 ελληνικές εταιρίες για την περίοδο 2008-2015, μία στις έξι εταιρίες είναι στρατηγικός κακοπληρωτής.

«Εγκληματικές συμμορίες»

Παρότι έχουν γίνει προσπάθειες τα τελευταία λίγα χρόνια να αναχαιτιστούν τα νομικά και γραφειοκρατικά εμπόδια για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα, η κατάσταση παραμένει δυσεπίλυτη, επεσήμανε ο Δημήτρης Βαγιανός, καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο London School of Economics.

«Ακόμα και για τους πλούσιους δανειολήπτες όπως κάποιες εταιρίες, όταν υποτίθεται ότι θα πραγματοποιηθεί η ρευστοποίηση, υπάρχουν απειλές και διαμαρτυρίες», ανέφερε. «Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν κάποιες εγκληματικές συμμορίες που προσλαμβάνονται για να προστατεύουν τα περιουσιακά στοιχεία πλούσιων ατόμων. Για τα φτωχά άτομα, οι διαμαρτυρίες γίνονται κυρίως από πολιτικές, ακτιβιστικές ομάδες», ανέφερε.

Όπως υπενθυμίζει το πρακτορείο, χωρίς ανάκαμψη στην ελληνική οικονομία, η οποία έχει συρρικνωθεί κατά ένα τέταρτο τα τελευταία επτά χρόνια και έχει οδηγήσει σε ανεργία 21%, οι ελληνικές τράπεζες κινδυνεύουν να αυξήσουν ακόμη περισσότερο την έκθεση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται στο 50,6%.

Νέα κεφάλαια;

«Αυτό καθιστά το πρόβλημα συστημικό, κάτι που δεν ίσχυε σε άλλες χώρες όπως η Ιρλανδία και η Ιταλία», τόνισε ο Γκίκας Χαρδούβελης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και πρώην υπουργός Οικονομικών. «Ο λόγος για το ότι η Ελλάδα έχει τέτοια αναλογία έκθεσης είναι η μεγάλη ύφεση που δεν είχε καμία άλλη χώρα», υπογράμμισε.

Στο μεταξύ, στο πλαίσιο των στόχων που συμφωνήθηκαν το Σεπτέμβριο του 2016, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να μειώσουν την έκθεση σε μη εξυπηρετούμενα κατά 15 δισ. ευρώ το 2018 και ακόμη 16,6 δισ. το 2019. Το δύσκολο αυτό έργο εντείνει την απειλή για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες της Ελλάδας -που έχουν προβλέψεις 53 δισ. ευρώ- να χρειαστούν περισσότερο κεφάλαιο τα επόμενα δύο χρόνια, σημειώνει το πρακτορείο.

«Οι ελληνικές τράπεζες τρέχουν ενάντια στον χρόνο για να κινήσουν τα γρανάζια ώστε να επιτύχουν τους στόχους του 2018-2019», επεσήμανε ο Νίκος Κοσκολέτος, επικεφαλής έρευνας στην Eurobank Equities. Αν δεν καταφέρουν να πιάσουν τους στόχους, θα χρειαστούν περισσότερο κεφάλαιο, πράγμα που τρομάζει τους επενδυτές, ιδιαίτερα καθώς έρχεται έπειτα από τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις από το 2012.

Ανησυχίες για περαιτέρω υποτιμήσεις των μετοχών κάνουν τους επενδυτές να αποφεύγουν να πληρώνουν υψηλά πολλαπλάσια της λογιστικής αξίας των ελληνικών τραπεζών. Για παράδειγμα, η Τράπεζα Πειραιώς διαπραγματεύεται όσο 0,19 φορά η αξία της, ενώ η Εθνική Τράπεζα 0,4 φορά η λογιστική της αξία. Αντιθέτως, οι επενδυτές πληρώνουν 0,73 φορά όσο η λογιστική αξία της ιταλικής UniCredit.

Η απαίτηση του ΔΝΤ τον Ιούλιο για νέα αξιολόγηση της ποιότητας ενεργητικού (AQR) πυροδότησε ανησυχίες. Από όταν έγινε ευρέως γνωστό και μετά, ο δείκτης αναφοράς για τις τράπεζες στο Χρηματιστήριο της Αθήνας έχει υποχωρήσει 27%, εξαλείφοντας το μεγαλύτερο μέρος των κερδών που κατέγραψε στην αρχή του χρόνου. Η ΕΚΤ ανέφερε τον Σεπτέμβριο πως θα επισπεύσει τα stress tests στις ελληνικές τράπεζες, και το ΔΝΤ υποχώρησε στην απαίτησή του.

Οι ελληνικές τράπεζες μπορεί να αυξήσουν τη στόχευση για μειώσεις στα κόκκινα δάνεια, μέσω της πώλησης τέτοιων χαρτοφυλακίων, ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και εξωδικαστικών συμβιβασμών. Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες θα πρέπει να πουλήσουν περίπου 12 δισ. ευρώ τα επόμενα δύο χρόνια, περίπου πέντε δισ. παραπάνω σε σχέση με το σχέδιο του Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν την υπόθεση.

Η Eurobank έχει ανακοινώσει συμφωνία με την Intrum για την πώληση ενός χαρτοφυλακίου NPL με συνολικό απλήρωτο κεφάλαιο 1,5 δισ. ευρώ. Η Πειραιώς έχει προσλάβει τη UBS ως σύμβουλο για την πώληση που έχει ονομαστεί Project Amoeba και η οποία περιλαμβάνει χρέος με ονομαστική αξία μέχρι και 1,5 δισ. ευρώ. Οι άλλες δύο, η Εθνική Τράπεζα και η Alpha Bank ΑΛΦΑ -1,72%, αναμένεται να ακολουθήσουν.

«Υπό πίεση»

Ένα μέρος των κόκκινων δανείων θα συρρικνωθεί μέσω ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, ο πρώτος από τους οποίους αναμένεται τους επόμενους μήνες. Παρατηρητές όπως ο Βαγιανός του LSE, ανησυχούν για την παρεμβολή «εγκληματικών» στοιχείων σε αυτούς τους πλειστηριασμούς.

«Ακόμη κι αν πωληθεί κάποιο ενέχυρο σε ηλεκτρονικό πλειστηριασμό, οι άνθρωποι που θα το αγοράσουν δεν θα έχουν τη δυνατότητα να πάνε και να πάρουν τον έλεγχό του, λόγω των απειλών εγκληματικών συμμοριών», εξήγησε.

Για τις τράπεζες, μια ομαλή λειτουργία των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών θα ήταν κρίσιμης σημασίας.

«Είναι κρίσιμο οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί να πραγματοποιηθούν χωρίς προβλήματα, γιατί έτσι θα αποθαρρυνθούν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές», επεσήμανε ο Νικόλαος Καραμούζης, πρόεδρος της Eurobank και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, τη Δευτέρα σε ομιλία του στο Λονδίνο.

Η κυβέρνηση επίσης ενθαρρύνει τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις να διευθετήσουν τις διαφορές τους εξωδικαστικώς. «Το πλαίσιο υπάρχει και φαίνεται πως έχει έρθει η ώρα να δοκιμαστεί υπό την πίεση του προγράμματος μείωσης της έκθεσης στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια», σχολίασε ο κ. Κοσκολέτος.