Στην περιοχή του 2,1%, βλέπει το ΙΟΒΕ να επιταχύνεται η ανάπτυξη το τρέχον έτος. Στην τελευταία τριμηνιαία έκθεσή του, εκτιμάται πως θα υπάρξει συνέχιση της περυσινής ώθησης στην εγχώρια οικονομία από τις εξαγωγές (+7,0%). Ελαφρώς μικρότερη θα είναι η συμβολή των επενδύσεων στην αύξηση του ΑΕΠ (+16%), από αύξηση του ΠΔΕ, σε εξωστρεφείς τομείς (μεταποιητικούς, τουρισμό) και σε αποκρατικοποιήσεις-ιδιωτικοποιήσεις. Ακολουθεί η κατανάλωση των νοικοκυριών (+1,3%), λόγω κάμψης ανεργίας, υπό περιοριστικές πιέσεις από τα νέα δημοσιονομικά μέτρα (αυξήσεις άμεσων και έμμεσων φόρων, επιβολή νέων έμμεσων φόρων). Παραμένει, πάντως, η πρόβλεψη ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας όσον αφορά το σύνολο του 12μήνου του 2017, όχι οριακής, για πρώτη φορά μετά από 9 έτη, κατά 1,3%. Κατά τους αναλυτές, προήλθε πρωτίστως από σημαντική διεύρυνση των εξαγωγών, κυρίως σε υπηρεσίες, αλλά και σε αγαθά, από τη συνεχή βελτίωση του διεθνούς περιβάλλοντος. Παρέμεινε, δε, στη διάρκεια του 2017 αναιμική η επίδραση των επενδύσεων και μέσω μεταβολών στα αποθέματα, όχι από επενδύσεις σε πάγια.
Ειδικότερα, όπως ανέφερε, κατά την παρουσίαση της Έκθεσης, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας, το 2017 ολοκληρώθηκε θετικά όσον αφορά τη δημοσιονομική ισορροπία αλλά με χαμηλότερο από τον επιθυμητό ρυθμό μεγέθυνσης. Η ανάκαμψη στηρίζεται σε δύο κύριους λόγους. Σε αντίθεση με το παρελθόν υπάρχει πλέον συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για την ανάγκη να εφαρμοστούν τα προγράμματα και να αποφεύγονται διενέξεις με τους δανειστές και εταίρους. Η ισχυρή ανάπτυξη στο εξωτερικό περιβάλλον και ειδικά στην Ευρώπη, πλέον του αναμενόμενου, λειτουργεί ευεργετικά και τραβά την οικονομία προς τα πάνω. Το 2018 θα είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό και κρίσιμο έτος. Στο βαθμό που δεν θα εκδηλωθούν σημαντικές εκπλήξεις, η ανάκαμψη της οικονομίας θα συνεχιστεί, και σχετικά θα ενδυναμωθεί, κατά τη νέα χρονιά. Η κεντρική εκτίμηση είναι ότι η μεγέθυνση σε πραγματικούς όρους λίγο κάτω από 1,5% την περασμένη χρονιά θα αυξηθεί σε λίγο πάνω από 2% για την τρέχουσα. Η κεντρική αυτή πρόβλεψη, όμως, υπογράμμισε ο κ.Βέττας, προϋποθέτει συστηματική, έστω και μικρή, βελτίωση του επενδυτικού κλίματος. «Χωρίς ανάκαμψη των επενδύσεων, η οικονομία θα βρεθεί και πάλι σε οδυνηρή στασιμότητα», σημείωσε, χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε, δε, πως δεν μπορεί να υποτιμάται το γεγονός ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης για το περασμένο έτος ήταν μόνο στο μισό από τον στόχο που είχε τεθεί από την οικονομική πολιτική μέσω του προϋπολογισμού και του προγράμματος. Συνολικά, ακόμη και μια μεγέθυνση λίγο άνω του 2% στην τρέχουσα χρονιά θα υπολείπεται του επιπέδου που αφενός θα σηματοδοτούσε τη σημαντική άμβλυνση των κινδύνων για τους δυνητικούς επενδυτές και αφετέρου θα βελτίωνε αισθητά την κατάσταση των νοικοκυριών και επιχειρήσεων που σήμερα κινούνται οριακά. Σε σύγκριση με τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών οικονομιών, η απόκλιση θα αυξάνεται αντί να μειώνεται. Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, είπε, ακόμη, ότι η αλλαγή στο εξωτερικό περιβάλλον κατά την περίοδο των ελληνικών προγραμμάτων δεν πρέπει να υποτιμάται. Η Ευρωζώνη δημιούργησε μηχανισμούς για να ελαχιστοποιήσει την επίπτωση των κρίσεων που προκύπτουν από οικονομικές και χρηματοπιστωτικές ανισορροπίες. Η Ευρώπη εμφανίζεται έτοιμη να εμβαθύνει την ολοκλήρωσή της, συμπεριλαμβανομένης της τραπεζικής και δημοσιονομικής ένωσης, ενώ η οικονομία προχωράει καλά, παρά την απόφαση για Brexit. Η παγκόσμια ανάπτυξη είναι ισχυρή, επιδεικνύοντας ίσως και υπερβολική διάθεση για ανάληψη κινδύνων και νέο δανεισμό. Με τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, δύσκολα βλέπει κανείς πώς θα το ακολουθήσει άλλο επίσημο πρόγραμμα, με την έννοια του νέου δανεισμού, κυρίως για πολιτικούς λόγους και παρά το γεγονός πως τα επιτόκια δανεισμού στις αγορές αναμένονται υψηλά. Ταυτόχρονα, οι κύριες υποχρεώσεις που συνεπάγονταν τα προγράμματα θα παραμένουν σε ισχύ. Εφόσον, λοιπόν, η εποπτεία της ελληνικής οικονομίας από τους πιστωτές της θα συνεχιστεί, στο ορατό μέλλον, κατ’ ελάχιστον μέσω των μέτρων ρύθμισης του χρέους, το ζητούμενο θα πρέπει να είναι όχι το να αγνοηθεί ως περιορισμός αλλά να μετατραπεί σε εργαλείο για μείωση του κόστους χρηματοδότησης και ενίσχυση των ρυθμών ανάπτυξης.
Οι κυριότερες διαπιστώσεις της έκθεσης έχουν ως εξής:
-Μετά το καλοκαίρι του 2015 και την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, και μετά την έξοδο από τα προγράμματα των άλλων αδύναμων οικονομιών και με τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης συνολικά στην Ευρωζώνη, η Ελλάδα δεν λογαριάζεται ως συστημικά επικίνδυνη. Στασιμότητα στην Ελλάδα, ακόμη και επί μακρόν, δεν θα ήταν μη ανεκτή οικονομικά και μη αποδεκτή πολιτικά από το ευρωπαϊκό περιβάλλον. Το αν η οικονομία θα τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης θεωρείται πλέον ευθύνη μόνο της ίδιας της χώρας και το τι θα μπορεί να αποφασιστεί στο εξωτερικό, μικρή επίδραση μπορεί να έχει σχετικά.
-Καθώς πλησιάζουμε στο τέλος του τρίτου προγράμματος, θα πρέπει να δημιουργηθεί, όχι μόνο ένα «μαξιλάρι» στη δημόσια χρηματοδότηση, αλλά κυρίως ένα «μαξιλάρι» ανάπτυξης και αξιοπιστίας με επιτάχυνση των θεσμικών τομών.
-Η επιτυχία της πορείας της οικονομίας θα εξαρτηθεί ευθέως και εμφατικά από τον ρυθμό προόδου στη μείωση των εμπορίων εισόδου, ιδίως όσων σχετίζονται με τη δημόσια διοίκηση, και στο άνοιγμα των αγορών για παραγωγή. Αν οι προ-κρίσης συνήθειες κυριαρχήσουν, τότε οι ρυθμοί ανάπτυξης θα παραμείνουν συστηματικά χαμηλότεροι από τους επιθυμητούς.
-Η στενή συσχέτιση της εγχώριας ζήτησης με τις εισαγωγές, ως απόρροια και των capital controls, ανασχετικός παράγοντας στην ανάπτυξη το τρέχον έτος. Αναμένεται διεύρυνση εισαγωγών με οριακά διψήφιο ποσοστό, που θα επιδεινώσει το εξωτερικό ισοζύγιο, σε όρους Εθνικών Λογαριασμών.
-Επίτευξη ταμειακών στόχων Προϋπολογισμού 2017, κυρίως από συγκράτηση δαπανών, πρωτογενών και του ΠΔΕ. Η υπoεκτέλεση του ΠΔΕ οφείλεται στην υστέρηση των εισροών από την ΕΕ, που οδήγησε σε χαμηλότερα του στόχου έσοδα συνολικά τον Κρατικό Προϋπολογισμό πέρυσι, παρότι τα επιδιωκόμενα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού επιτεύχθηκαν.
-Επιδίωξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,8% το 2018 (βάσει ορισμού δανειακής σύμβασης), με αλλαγές στην απόδοση των δημοσιονομικών μέτρων στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού του 2018 έναντι ΜΠΔΣ 2018 - 2021. Μικρότερη αύξηση εσόδων από άμεσους φόρους (-€687 εκατ.), διεύρυνση μη φορολογικών εσόδων (+€280 εκατ., π.χ. από VLTs), μεγαλύτερο πλεόνασμα στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης (+€1,76 δισεκ. έναντι ΜΠΔΣ).
-Ήπια ανάκαμψη ανεργίας στο τελευταίο τρίμηνο του 2017, λόγω διατήρησης των περισσότερων θέσεων εργασίας οι οποίες δημιουργήθηκαν στα προηγούμενα τρίμηνά του σε εξαγωγικούς κλάδους της Μεταποίησης, στον Τουρισμό και στο Χονδρικό – Λιανικό Εμπόριο. Στο 21,5% κατά μέσο όρο το 2017. Περαιτέρω αποκλιμάκωση το 2018, από νέα διεύρυνση της απασχόλησης στους εξωστρεφείς τομείς οι οποίοι συνέβαλαν και πέρυσι στην πτώση της. Μεγαλύτερη συμβολή στην απασχόληση από τον Κατασκευαστικό τομέα (ΠΔΕ, ιδιωτικοποιήσεις, νέες οικοδομές). Διεύρυνση της απασχόλησης, μόνιμης και προσωρινής, στο δημόσιο τομέα. Ακολούθως, στην περιοχή του 20% η ανεργία το 2018, ίσως ελαφρώς χαμηλότερα.
-O ρυθμός μεταβολής τιμών ήταν θετικός το 2017, 1,1%, μετά από τέσσερα χρόνια αποπληθωρισμού. Ο πληθωρισμός πρoήλθε κυρίως από την επίδραση των έμμεσων φόρων (κατά 0,9%) και την άνοδο των διεθνών τιμών πετρελαίου (κατά 0,4%). Η μεταβολή των τιμών χωρίς τα ενεργειακά αγαθά και τους φόρους παρέμεινε οριακά αρνητική στο σύνολο του προηγούμενου έτους. Για το 2018, η εξασθένιση της αυξητικής επίδρασης των έμμεσων φόρων, η μικρή επίδραση από την αύξηση των διεθνών τιμών πετρελαίου, λόγω αντισταθμιστικών παραγόντων (π.χ. ανατίμηση ευρώ) και η μικρή ενίσχυση της καταναλωτικής ζήτησης, θα διατηρήσουν τις τιμές σε ανοδική τροχιά, αλλά με ταχύτητα ελαφρώς χαμηλότερη από την περυσινή, κοντά στο 0,8%.
Διαπιστώνεται, τέλος, πως συνεχίζεται η σταδιακή αποκατάσταση εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό σύστημα, με σημαντικές προκλήσεις να παραμένουν το 2018. Η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα παρέμεινε σε πτωτική τροχιά το 2017, αν και με φθίνοντα ρυθμό, τάση η οποία αναμένεται να συνεχιστεί φέτος, τουλάχιστον έως την ολοκλήρωση του stress test των τραπεζών και τη διαχείριση των αποτελεσμάτων του και την περαιτέρω πρόοδο στη διαχείριση των "κόκκινων δανείων". Στις θετικές τάσεις που καταγράφηκαν πέρυσι και αναμένεται να συνεχιστούν το 2018, περιλαμβάνονται η σταδιακή αλλά σταθερή επιστροφή καταθέσεων, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, καθώς και η ήπια περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
