Στη δημόσια διαβούλευση αναρτήθηκε το νομοσχέδιο - σκούπα του Υπουργείου Εργασίας το οποίο περιλαμβάνει διατάξεις για την αλλαγή του τρόπου επιβολής προστίμου για την αδήλωτη εργασία, τη διαγραφή αμφισβητούμενων οφειλών προς τον πρώην ΟΑΕΕ και ευνοϊκές αλλαγές στη συνταξιοδότηση των αγροτών. Θέτει επίσης περιορισμούς στο καθεστώς της μαθητείας και της εργολαβίας ενώ εποπτεύει και ενθαρρύνει την αναδοχή των ασυνόδευτων στη χώρα μας ανηλίκων- υπηκόων τρίτων χωρών.

· Καταπολέμηση αδήλωτης εργασίας

Το νομοσχέδιο διαμορφώνει μία νέα αρχιτεκτονική στα πρόστιμα για την αδήλωτη εργασία.

Για κάθε αδήλωτο εργαζόμενο επιβάλλεται πρόστιμο 10.500 ευρώ στον εργοδότη και αναδρομική καταβολή ασφαλιστικών εισφορών τριών μηνών. Το πρόστιμο προσαυξάνεται σε περιπτώσεις υποτροπής. α) κατά 100% για την πρώτη μετά την αρχική παράβαση, και β) κατά 200% για κάθε μεταγενέστερη παράβαση.

Ωστόσο προβλέπεται η δυνατότητα έκπτωσης του προστίμου, εφόσον προσληφθεί άμεσα ο αδήλωτος εργαζόμενος με σύμβαση εργασίας πλήρους απασχόλησης και τρίμηνη αναδρομική καταβολή ασφαλιστικών εισφορών. Η έκπτωση θα είναι ανάλογη της διάρκειας της σύμβασης, ενώ ο εργοδότης υποχρεούται να διατηρεί το σύνολο των θέσεων εργασίας και το καθεστώς απασχόλησης. Δηλαδή το πρόστιμο θα μειώνεται:

α) στο ποσό των επτά χιλιάδων (7.000) ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον τριών (3) μηνών,

β) στο ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον έξι (6) μηνών, και

γ) στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον ενός (1) έτους.

Στις περιπτώσεις εποχικών εργασιών (πχ τουριστική περίοδος) εφόσον ο χρόνος λειτουργίας της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης δεν επαρκεί για τη συμπλήρωση του ελάχιστα απαιτούμενου χρόνου απασχόλησης ο εργοδότης μπορεί να προβεί σε κατάτμηση της σύμβασης ορισμένου χρόνου κατά την περίοδο λειτουργίας στην οποία διενεργήθηκε ο έλεγχος και κατά την επόμενη περίοδο λειτουργίας. Διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας περί υποχρέωσης επαναπρόσληψης εργαζομένων εποχικών επιχειρήσεων εξακολουθούν να ισχύουν.

· Κανόνες στις εργολαβίες

Θεσπίζονται κανόνες με σκοπό η ευθύνη κατά την εκτέλεση ενός ανατεθειμένου έργου να επιβαρύνει τον αναθέτοντα εργολάβο η υπερεργολάβο έναντι του εργαζομένου. Έτσι, διευρύνεται η προστασία των εργατικών δικαιωμάτων για την καταβολή οφειλόμενων αποδοχών, ασφαλιστικών εισφορών και τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης, για την αποζημίωση σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και την εφαρμογή των μέτρων υγείας και ασφάλειας. Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που αναθέτει, στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας, την εκτέλεση έργου ή τμήματος έργου (αναθέτων) σε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (εργολάβο) ευθύνεται εις ολόκληρον και αλληλεγγύως με τον εργολάβο έναντι των εργαζομένων του τελευταίου για την καταβολή των οφειλόμενων αποδοχών, ασφαλιστικών εισφορών, καθώς και των τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης.

Στη σύμβαση ανάθεσης έργου ή τμήματος του έργου περιλαμβάνεται ειδικός όρος για την υποχρέωση τήρησης από τον εργολάβο των διατάξεων της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, καθώς και της νομοθεσίας για την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου.

Ο εργολάβος υποχρεούται να αποστέλλει κάθε μήνα στον αναθέτοντα αποδείξεις καταβολής των αποδοχών και των τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης και βεβαιώσεις καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων του, καθώς και των εργαζομένων του υπεργολάβου σε περίπτωση υπεργολαβίας.

Ο αναθέτων διατηρεί το δικαίωμα αναγωγής, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ιδίως εάν επέδειξε τη δέουσα επιμέλεια ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του εργολάβου και του τυχόν υπεργολάβου προς τους εργαζομένους τους. Δέουσα επιμέλεια θεωρείται ότι υπάρχει, ιδίως όταν ο αναθέτων σωρευτικά:

α) αξιώνει από τον εργολάβο, σύμφωνα με την παρ. 4, την αποστολή των μηνιαίων αποδείξεων καταβολής των αποδοχών και των τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης καθώς και των μηνιαίων βεβαιώσεων καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων του εργολάβου και του τυχόν υπεργολάβου,

β) αποστέλλει εξώδικη δήλωση στον εργολάβο και τον τυχόν υπεργολάβο αμέσως μετά τη διαπίστωση της παράβασης των υποχρεώσεών τους έναντι των εργαζομένων τους ή της μη τήρησης της υποχρέωσης της περ. α', καλώντας τους να συμμορφωθούν εντός δεκαπέντε (15) ημερών, και

γ) καταγγέλλει τη σύμβαση με τον εργολάβο αμέσως μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας των δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της εξώδικης δήλωσης της περ. β'.

Δικαίωμα αναγωγής, υπό τους ίδιους όρους, έχει και ο εργολάβος έναντι του υπεργολάβου.

Αν η εργασία παρέχεται στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης ή της εκμετάλλευσης του αναθέτοντα, ο τελευταίος υποχρεούται από κοινού με τον εργολάβο ή και τον υπεργολάβο να τηρεί, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, τα μέτρα υγείας και ασφάλειας στην εργασία, ευθυνόμενος εις ολόκληρον και αλληλεγγύως με τον εργολάβο ή και τον υπεργολάβο για την ικανοποίηση των χρηματικών αξιώσεων των εργαζομένων που απορρέουν από τις εν λόγω διατάξεις, καθώς και από τις διατάξεις για το εργατικό ατύχημα.

Η εις ολόκληρον και αλληλέγγυα ευθύνη της παρ. 1 ισχύει για τρία (3) έτη από τη λήξη της σύμβασης μεταξύ αναθέτοντα και εργολάβου.

Οποιαδήποτε συμφωνία των μερών που αποκλείει ή περιορίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων από το παρόν άρθρο είναι αυτοδικαίως άκυρη.

Ειδικότερες διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, εφόσον δεν είναι αντίθετες με τις διατάξεις του παρόντος, εξακολουθούν να ισχύουν.

· Πρακτική άσκηση και μαθητεία σε επιχειρήσεις

O εργοδότης υποχρεούται να καταχωρεί στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» τους μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές που απασχολεί για πρακτική άσκηση ή μαθητεία, καθώς και κάθε μεταβολή της απασχόλησης αυτής, πριν από την έναρξη πραγματοποίησής της. Ο συνολικός αριθμός των μαθητών, σπουδαστών και φοιτητών που απασχολούνται για πρακτική άσκηση ή μαθητεία σε τουριστικές επιχειρήσεις, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 17% του συνολικού προσωπικού κάθε επιχείρησης ή εκμετάλλευσης και σε κάθε περίπτωση τα σαράντα (40) άτομα. Η διάταξη έχει στόχο να περιορίσει την αυθαιρεσία που επικρατεί κυρίως στα ξενοδοχεία και τις τουριστικές επιχειρήσεις όπου η πλειοψηφία του προσωπικού αμείβεται με το καθεστώς της μαθητείας.

Διαγραφή αμφισβητουμένων οφειλών

Με άλλη διάταξη διαγράφονται οι αμφισβητούμενες οφειλές κυρίως προς τον πρώην ΟΕΕ που δημιουργήθηκαν πριν από τη λειτουργία του ΕΦΚΑ, δηλαδή έως 31/12/2016.
Αυτό σημαίνει ότι δε θα απειλούνται πλέον από το ΚΕΑΟ οι εξής κατηγορίες ασφαλισμένων:

Α) Δημοσιογράφοι ασφαλισμένοι στο τ. ΕΤΑΠ - ΜΜΕ (πριν το 1993) οι οποίοι είχαν μπλοκάκι για δευτερεύουσες δημοσιογραφικές εργασίες και ο ΟΑΕΕ ζήτησε αναδρομικά υπέρογκα ποσά για την υποχρεωτική ασφάλιση σε αυτόν.

Β) Νέοι ασφαλισμένοι (από την 1/1/1993 και μετά) στο ΙΚΑ με ενεργό δελτίο παροχής υπηρεσιών οι οποίοι μπορούσαν να επιλέξουν ασφάλιση ζητώντας εξαίρεση από ΟΑΕΕ εφόσον είχαν 25 ημέρες ασφάλισης κάθε μήνα στο ΙΚΑ. Πολλοί αμελούσαν κάθε χρόνο τη βεβαίωση εξαίρεσης η το ταμείο διαπίστωνε ότι δεν συγκέντρωναν και τα 25 ένσημα με αποτέλεσμα να τους καταλογίζονται εισφορές.

Γ) Ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ μικροεπιχειρηματίες και μικροξενοδόχοι, με απαλλακτικές από τον ΟΑΕΕ βεβαιώσεις, λόγω δραστηριότητάς τους σε μικρούς Δήμους με βάση πληθυσμιακά κριτήρια, οι οποίοι μπορεί να χρεώνονταν με αναδρομικές εισφορές από τον ΟΑΕΕ, ο οποίος ζητούσε εκκαθαριστικό εφορίας για να κρίνει αν υπάρχει υποχρέωση ή όχι υπαγωγής στην ασφάλιση με βάση εισοδηματικό κριτήριο.

Δ) Αμφισβητούμενα χρέη από το παρελθόν “σέρνουν” και μηχανικοί που βρίσκονταν ανάμεσα σε ΤΣΜΕΔΕ και ΟΑΕΕ επειδή είχαν αναπτύξει και μια εμπορικού τύπου δραστηριότητα, συναφή με το επάγγελμα του μηχανικού.

Για την επίλυση των ασφαλιστικών αμφισβητήσεων θα εκδίδεται υπουργική απόφαση ύστερα από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Κοινωνικής Ασφάλισης. Με την υπουργική απόφαση, θα καθορίζονται κάθε φορά οι όροι και οι προϋποθέσεις, ώστε να εξαιρεθεί η εξεταζόμενη κατηγορία ασφαλισμένων από την ασφάλιση και κατ’ επέκταση να απαλλαχτεί από οφειλές (βεβαιωμένες και μη) ή από τόκους, προσαυξήσεις, τέλη ή τυχόν άλλες επιβαρύνσεις. Ειδικότερα η διάταξη αναφέρεται σε βεβαιωμένες ή μη οφειλές προς πρώην Φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή το Δημόσιο, οι οποίες δημιουργήθηκαν λόγω εύλογης αμφιβολίας περί την υποχρέωση υπαγωγής ή μη στην παράλληλη ασφάλιση δύο ή περισσότερων Φορέων για το χρονικό διάστημα έως 31/12/2016, οι οποίες “δύνανται να διαγράφονται ή να απαλλάσσονται τυχόν επιβληθέντων πρόσθετων τελών, τόκων, προσαυξήσεων και επιβαρύνσεων”. Προσοχή, καθώς “τυχόν καταβληθέντα από τους ασφαλισμένους ποσά έναντι των ανωτέρω οφειλών δεν επιστρέφονται και δεν αναζητούνται”.

Η εύλογη αμφιβολία μπορεί να αποδεικνύεται ενδεικτικά από : (α) ύπαρξη δικαστικής απόφασης υπέρ του ασφαλισμένου-οφειλέτη, (β) ύπαρξη αντίθετων αποφάσεων των δικαστηρίων επί του ιδίου δυσχερώς ερμηνευόμενου νομικού θέματος, (γ) προηγούμενη μακρόχρονη πρακτική της διοίκησης συνεπεία της οποίας είχε δημιουργηθεί στα υπόχρεα πρόσωπα η πεποίθηση περί μη υπαγωγής στην ασφάλιση, (δ) ύπαρξη διαφορετικών οδηγιών επί του θέματος από τη διοίκηση, (ε) πλήρης ασφάλιση από μισθωτή ή μη μισθωτή απασχόληση κατά την ίδια χρονική περίοδο για την οποία έχουν καταλογιστεί εισφορές από Φορέα ασφάλισης μισθωτών ή μη μισθωτών.
Για την υπαγωγή των ασφαλισμένων στην ανωτέρω υπουργική απόφαση επίλυσης ασφαλιστικής αμφισβήτησης υποβάλλεται σχετικό αίτημα από τους ενδιαφερόμενους στις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΕΦΚΑ, του ΕΤΕΑΕΠ και των λοιπών φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Μετά την εξέταση του αιτήματος από τις αρμόδιες Υπηρεσίες των φορέων κοινωνικής ασφάλισης εκδίδεται σχετική απόφαση. Οι ρυθμίσεις του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται σε περιπτώσεις ασφαλισμένων των οποίων οι υποθέσεις βρίσκονται σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας, ακόμη και εάν αυτές έχουν κριθεί από τα αρμόδια όργανα σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό.

Δεν απαιτείται διακοπή εργασίας με την αίτηση συνταξιοδότησης

Επίσης, ρυθμίζεται ενιαία εντός του ΕΦΚΑ η έναρξη του δικαιώματος καταβολής της σύνταξης (1η του επόμενου μήνα) και η λήξη (στο τέλος του μήνα εντός του οποίου επέρχεται ο λόγος διακοπής της σύνταξης). Επιπλέον, δεν θα είναι υποχρεωτική πλέον η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας, προκειμένου να αρχίσει η συνταξιοδότηση.

Η διάταξη δίνει λύση στους ασφαλισμένους κυρίως ελεύθερους επαγγελματίες που έπρεπε να μεταφέρουν στα παιδιά τους την επιχείρηση τους προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν. Η ρύθμιση προβλέπει ότι δεν απαιτείται πλέον η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας ή της μισθωτής απασχόλησης, προκειμένου να αρχίσει η συνταξιοδότηση. Έτσι, σε όσες περιπτώσεις ο ασφαλισμένος επιθυμεί να συνεχίσει τη μισθωτή δραστηριότητά του ή την αυτοαπασχόληση, μπορεί να το δηλώσει και να υποστεί τις συνέπειες του νόμου Κατρούγκαλου που προβλέπει περικοπή κατά 60% της σύνταξής.

Ειδικά για τους ασφαλισμένους επαγγελματίες οδηγούς, εκπαιδευτές και αυτοκινητιστές για τους οποίους απαιτείται, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, η κατάθεση της επαγγελματικής άδειας οδήγησης για την έναρξη της συνταξιοδότησης, το δικαίωμα σύνταξης ξεκινά την πρώτη του επόμενου μήνα της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης κατάθεσης της επαγγελματικής άδειας οδήγησης. Σε αντίθετη περίπτωση, η χορήγηση της σύνταξης ξεκινά την πρώτη ημέρα του επομένου μήνα από εκείνον εντός του οποίου κατατέθηκε η επαγγελματική άδεια οδήγησης. Ακόμη απλοποιείται η διαδικασία εγγραφής των αγροτών στα μητρώα Ασφαλισμένων του ΕΦΚΑ.

Μικρότερα πρόστιμα για οφειλές ΟΤΑ και εκκλησιαστικών ΝΠΔΔ προς ΕΦΚΑ

Προβλέπεται επίσης η υποχρέωση των Δήμων να καταβάλουν τις βασικές οφειλές από ασφαλιστικές εισφορές σχολικών φυλάκων που είχαν προσληφθεί στους Δήμους με προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας χωρίς τα επιβληθέντα πρόσθετα τέλη, τόκους, προσαυξήσεις και επιβαρύνσεις. Διαγράφονται δηλαδή πρόστιμα και προσαυξήσεις από τους Δήμους και τα Νομικά τους Πρόσωπα προκειμένου να πληρωθούν οι εισφορές των εργαζόμενων που αντιμετωπίζονταν ως μαθητευόμενοι.

Τι αλλάζει στη συνταξιοδότηση των αγροτών

Προβλέπεται η άμεση εγγραφή του αγρότη στον ΕΦΚΑ Αγροτών από την πρώτη ημέρα του μήνα έναρξης άσκησης της ασφαλιστέας δραστηριότητας, εφόσον για τη δραστηριότητα απαιτείται έναρξη εργασιών στην αρμόδια ΔΟΥ. Αν δεν υφίσταται τέτοια υποχρέωση, η ασφάλιση θα εκκινεί πρώτη του μήνα υποβολής του Απογραφικού Δελτίου. Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα στους αγρότες για άμεση έναρξη ασφάλισης, με κατάρτιση μόνιμου απογραφικού δελτίου. Πρόκειται για ρύθμιση που ακουμπά ειδικές κατηγορίες αγροτών, οι οποίοι δεν είχαν υποχρέωση έναρξης επαγγέλματος στην εφορία, λόγω χαμηλού εισοδήματος (μικρές καλλιέργειες κλπ). Γι αυτούς τους ασφαλισμένους προέκυπτε συχνά ζήτημα εντοπισμού της έναρξης στον πρώην ΟΓΑ και αμφισβήτηση του χρόνου ασφάλισης. Η διάταξη προβλέπει δυνατότητα υποβολής αίτησης στον ΕΦΚΑ, ώστε να γίνεται άμεσα η έναρξη ασφάλισης. Ο αναδρομικός έλεγχος υπαγωγής ή διαγραφής κρίνεται σε δεύτερο χρόνο (ο Φορέας μπορεί να ανατρέξει έως και 5 χρόνια πίσω για περιπτώσεις αναδρομικής ασφάλισης).

Αντίστοιχα ρυθμίζεται και η διακοπή της ασφάλισης, η οποία επέρχεται την τελευταία ημέρα του μήνα υποβολής της βεβαίωσης διακοπής από τη ΔΟΥ ή της αίτησης διακοπής. Εκκρεμείς αιτήσεις υπαγωγής ανατρέχουν στην πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα υποβολής του Απογραφικού Δελτίου και αντίστοιχα η διακοπή στο τέλος του μήνα υποβολής της σχετικής αίτησης. Από το 2019, οι αγρότες θα βγαίνουν στη σύνταξη με βάση την ημερομηνία γέννησής τους όπως και όλοι οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι και όχι κάθε Ιούλιο, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. Αυτό σημαίνει πως σταματά το παλιό καθεστώς και οι αγρότες :

α) θα πληρώνουν εισφορές μέχρι τον μήνα διακοπής από τη ΔΟΥ ή της αίτησης διακοπής από την ασφάλιση του ΕΦΚΑ Αγροτών αν ασφαλίζονται με απογραφικό δελτίο.

β) θα συνταξιοδοτούνται ανάλογα με τον μήνα κατά τον οποίο κλείνουν την προβλεπόμενη ηλικία και όχι τον Ιούλιο κάθε χρονιάς.

Προστασία ασυνόδευτων ανηλίκων

Μεριμνώντας για τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων προστασίας των ασυνόδευτων ανήλικων προσφυγόπουλων, το σχέδιο νόμου εισάγει το σύστημα της επιτροπείας, θεσμοθετεί τα αρμόδια όργανα και καθορίζει επακριβώς τις αρμοδιότητες του επιτρόπου.

Προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η σύσταση Εποπτικού Συμβουλίου Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, η ίδρυση Διεύθυνσης Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων στο ΕΚΚΑ και δημιουργούνται ηλεκτρονικά μητρώα Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Επαγγελματιών Επιτρόπων και Δομών Φιλοξενίας.

Επίσης, το νομοσχέδιο ορίζει διαδικασία ανάθεσης της διαβίωσης και φροντίδας του ασυνόδευτου ανηλίκου σε ανάδοχους γονείς, σύμφωνα με τις διατάξεις της πρόσφατης νομοθεσίας.