H παραγωγή αλουμινίου, «ο στερεοποιημένος ηλεκτρισμός», όπως συχνά αποκαλείται είναι μία από τις βιομηχανίες που θα μπορούσε να επωφεληθεί από ένα νέο ταμείο για τις καινοτόμες τεχνολογίες που προωθεί η ΕΕ, στο πλαίσιο της πολιτικής για το Κλίμα. 

Ο καινούργιος ευρωπαϊκός χρηματοδοτικός φορέας, συνολικού προϋπολογισμού 10 δισ ευρώ για τα επόμενα 10 χρόνια, έχει στόχο την οικονομική ενίσχυση καινοτόμων τεχνολογιών, που μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων για την κλιματική αλλαγή. 

Οι Βρυξέλλες αναγνωρίζουν ότι οι ενεργοβόρες βιομηχανίες της Ευρώπης θα πρέπει να προβούν σε ριζικές αλλαγές για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, που θα διαμορφωθούν αν η ΕΕ επιλέξει το πιο φιλόδοξο σενάριο για το Κλίμα, το οποίο πρακτικά σημαίνει ότι θα πρέπει να απορροφάται  το σύνολο των  ρύπων που προκαλούνται κατά την παραγωγή.

Η ΕΕ γνωρίζει ακόμα ότι αν δεν υπάρξουν τα κατάλληλα μέτρα που θα βοηθήσουν  τη βιομηχανία να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, τότε κινδυνεύει  με αποβιομηχάνιση, καθώς  μεταποιητικές μονάδες έντασης ενέργειας θα μετακομίσουν σε τρίτες χώρες,  με πολύ πιο χαλαρή περιβαλλοντική νομοθεσία. Πρόκειται για το φαινόμενο του  carbon leakage.(διαρροή άνθρακα).

Στο πλαίσιο αυτό την περασμένη εβδομάδα η Κομισιόν έδωσε το πράσινο φως για τη δημιουργία του νέου Ταμείου Καινοτομίας για το Κλίμα

Πουλώντας εκατομμύρια δικαιώματα ρύπων μέσω του ευρωπαϊκού  Μηχανισμού Εμπορίας Ρύπων (ETS) η Κομισιόν σχεδιάζει να σχηματίσει ένα νέο φορέα με απόθεμα  10 δισ. ευρώ,  το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη, τη δοκιμή και την εμπορική αξιοποίηση τεχνολογιών χαμηλού άνθρακα.

«Η επίτευξη ουδέτερου κλίματος προϋποθέτει την ανάπτυξη καθαρών καινοτόμων τεχνολογιών σε βιομηχανική κλίμακα» έχει δηλώσει ο αρμόδιος Επίτροπος Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε, όπως αναφέρει το Euractiv. Πρέπει να επενδύσουμε σε δράσεις που θα φέρουν στην αγορά καινοτόμες τεχνολογίες αιχμής για τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας, για την διακράτηση του CO 2, την αποθήκευση και τη χρήση, τις ανανεώσιμες πηγές και την αποθήκευση ενέργειας, πρόσθεσε ο Επίτροπος.

To νέο Ταμείο θα απορροφήσει επίσης ότι χρήματα έχουν απομείνει από τον προκάτοχό του, το πρόγραμμα NER 300, για το οποίο οι ελεγκτές της ΕΕ αποφάνθηκαν ότι απέτυχε, καθώς δεν μπόρεσε  να βοηθήσει στην διάδοση σε βιομηχανικό επίπεδο νέων τεχνολογιών λόγω έλλειψης συντονισμού και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.

Το NER 300  και το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Ενέργειας για Ανάκτηση, το EEPR είχαν συγκεντρώσει κονδύλια περίπου 4 δια. Ευρώ, εκ των οποίων ένα ποσό της τάξης των  500 εκατ. ευρώ  έχει μείνει αδιάθετο.

Ειδικά για τη βιομηχανία το πλάνο είναι κάθε βιομηχανικός κλάδος να μπορεί να αναπτύξει ένα σημαντικό  έργο επίδειξης, το οποίο θα προσαρμόσει σε βιομηχανική κλίμακα .

Σε συνέδριο που έγινε πρόσφατα στις Βρυξέλλες για το θέμα, ο ερευνητής περιβαλλοντολόγοςGauri Khandekar δήλωσε ότι μπορεί σήμερα να υπάρχουν αρκετές νέες τεχνολογίες που να συνδέονται με την κυκλική οικονομία αλλά η μεγάλη πρόκληση είναι η έλλειψη υποδομών και ο στρατηγικός σχεδιασμός.

Οι βιομηχανίες έντασης ενέργειας όπως το αλουμίνιο και ο χάλυβας μπορεί από την  υπερβολική πίεση των   Βρυξελλών   για τη μείωση της εκπομπής ρύπων  να αναγκαστούν σε  φυγή  από την Ευρώπη (carbon leakage).

Όπως τονίστηκε  στο συνέδριο, ειδικά οι κλάδοι έντασης ηλεκτρισμού, όπως το αλουμίνιο, επιβαρύνονται με ένα τεράστιο έμμεσο κόστος εξ’ αιτίας των ρύπων  όπως πχ το κόστος CO 2 στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, κλπ, με αποτέλεσμα η αποεπένδυση από την Ευρώπη να έχει ήδη ξεκινήσει.

Tα τελευταία 10 χρόνια στην ΕΕ έκλεισαν  10 μεταλλουργεία, εξέλιξη για την οποία ευθύνονται κυρίως οι υψηλές τιμές του ρεύματος και όχι τόσο η έλλειψη επενδύσεων σε νέο παραγωγικό δυναμικό. Το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα τα τελευταία 15 χρόνια το μερίδιο της Κίνας στην παγκόσμια παραγωγή αλουμινίου αυξήθηκε από το 10% στο 60%. Οι περισσότερες από τις κινεζικές μεταλλουργίες τροφοδοτούνταν και τροφοδοτούνται από ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες άνθρακα. 

Στο τέλος της ημέρας οι ίδιες οι βιομηχανίες είναι εκείνες που θα αποφασίσουν αν το κόστος προσαρμογής στην αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ αξίζει την επένδυση. Διαφορετικά απλώς θα μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε τρίτες χώρες με χαλαρή περιβαλλοντική νομοθεσία και χαμηλό κόστος ηλεκτρισμού.

Γι’ αυτό το λόγο δεν είναι λίγοι όσοι πιέζουν τα αυστηρά μέτρα για το Κλίμα να έχουν παγκόσμια διάσταση και εφαρμογή και να μην περιορίζονται μόνον στην ΕΕ.

Το Ταμείο Καινοτομίας για το Κλίμα και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία που προωθεί η Κομισιόν, συμπεριλαμβανομένων του  InvestEU, του Horizon 2020 και του ταμείου συνοχής παρέχονται με την ελπίδα ότι οι βιομηχανίες θα επιλέξουν να μείνουν στην Ευρώπη. Αρκούν όμως μόνον αυτά ;