Το θέμα της ύπαρξης σλαβομακεδονικής μειονότητας έρχεται πάλι στο προσκήνιο σύμφωνα με δημοσίευμα της Deutsche Welle καθώς το Πρωτοδικείο Σερρών κλήθηκε να εκδικάσει την προσφυγή της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Μακεδόνων εναντίον του συλλόγου με την επωνυμία «Αδελφότητα Ντόπιων Σερραίων ΚΥΡΙΛΛΟΣ & ΜΕΘΟΔΙΟΣ» με έδρα στην Ηράκλεια Σερρών που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2018 και στο καταστατικό του αναγράφει ότι μεταξύ των σκοπών του είναι η διατήρηση και διάδοση της «ντόπιας» γλώσσας.
Πρόκειται για ένα δυσάρεστο κεφάλαιο στην ελληνική ιστορία, με το οποίο δεν έχουμε ασχοληθεί σε βάθος, δηλώνει ο Νίκος Σακελλάριος. Κάνει λόγο για πιέσεις προς τους Σλαβομακεδόνες στην Ελλάδα ήδη από τη δεκαετία του 1950 και αναφέρεται συγκεκριμένα στο χωριό του: «Μια μέρα του καλοκαιριού του 1959 ήρθαν οπλισμένοι στρατιώτες. Συγκέντρωσαν τους ανθρώπους στην πλατεία και έπρεπε όλοι μαζί να ορκιστούν πως δεν θα ξαναμιλούσαν τη γλώσσα τους».
Εν τω μεταξύ κανείς πλέον δεν τολμά να υπερασπιστεί τις σλαβομακεδονικές ρίζες του, συμπληρώνει, ενώ άγνωστο παραμένει για πόσους ανθρώπους πρόκειται, όταν γίνεται λόγος για σλαβομακεδονική μειονότητα. «Όταν συζητάμε το θέμα, γίνεται λόγος για 6.000 ψηφοφόρους, αλλά υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι στην Βόρεια Ελλάδα που προσπαθούν να διατηρήσουν τα ήθη και τα έθιμα» δηλώνει η Ευαγγελία Αψή από το κόμμα «Ουράνιο τόξο», το οποίο υπεραμύνεται των δικαιωμάτων της σλαβομακεδονικής μειονότητας. Το πρόβλημα είναι, συμπληρώνει και πάλι ο Νίκος Σακελλάριος, ότι πολλοί άνθρωποι φοβούνται να μιλήσουν δημόσια για τις ρίζες τους. «Και το θέμα είναι να διατηρήσουμε τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της περιοχής», τονίζει. «Είμαστε έλληνες πολίτες. Πληρώνουμε φόρους και σεβόμαστε το κράτος. Θέλουμε απλά να συντηρήσουμε τα έθιμά μας και να τραγουδήσουμε τα τραγούδια μας».
Το πόσο δύσκολο είναι κάτι τέτοιο φαίνεται και από την εκδίκαση μιας υπόθεσης στις Σέρρες. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Μακεδόνων προσέφυγε προσέφυγε εναντίον του συλλόγου με την επωνυμία «Αδελφότητα Ντόπιων Σερραίων ΚΥΡΙΛΛΟΣ & ΜΕΘΟΔΙΟΣ» με έδρα στην Ηράκλεια Σερρών που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2018 και στο καταστατικό του αναγράφει ότι μεταξύ των σκοπών του είναι η διατήρηση και διάδοση της «ντόπιας» γλώσσας.
Στην αίθουσα του δικαστηρίου εκτυλίσσεται μια αντιπαράθεση ανάμεσα σε μια γλωσσολόγο, η οποία κατέθεσε ως μάρτυρας υπεράσπισης, και στους δικηγόρους της πολιτική αγωγής. Αντικείμενο της διαμάχης είναι η χρήση της λέξης «ντόπια», η οποία κατά τη γνώμη της είναι συνώνυμη της σλαβομακεδονικής γλώσσας. Η πρόεδρος του δικαστηρίου διακόπτει τη συνεδρία. «Ντροπή σας» φωνάζει ένας από τους δικηγόρους στη μάρτυρα. «Ανόητη» της φωνάζει κάποιος άλλος. Η αστυνομία περικυκλώνει τα μέλη της σλαβομακεδονικής μειονότητας ενώ ακούγονται λεκτικοί διαξιφισμοί.
«Όταν ακούει κανείς στα χωριά της Βόρειας Ελλάδας τη λέξη ‘ντόπια’ γνωρίζει πως πρόκειται για τη σλαβομακεδονική γλώσσα» δηλώνει ο Κώστας Δεμελής, συνήγορος υπεράσπισης. Ωστόσο το δικαστήριο δεν τον διευκολύνει να το αποδείξει. Επιτρέπονται πέντε μάρτυρες εκ μέρους της πολιτικής αγωγής και μόνο δυο της υπεράσπισης. «Ποια είναι η τοπική γλώσσα στις Σέρρες;» ρωτάει η δικαστής. Και οι μάρτυρες το επιβεβαιώνουν: ελληνικά. Η ερώτηση όμως που πλανάται στον αέρα και κυρίως ενδιαφέρει είναι εάν η σλαβομακεδονική κουλτούρα είναι τμήμα της ελληνικής; «Ο παππούς μου, ο προπάππους μου και ο προ-προ-πάππους μου δεν ήρθαν από κάπου, αλλά έμεναν πάντα εδώ» επιβεβαιώνει ο Νίκος Σακελλάριος. Αυτό όμως στην Ελλάδα αποσιωπούνταν τόσο στην εκπαίδευση όσο και στα ΜΜΕ. «Δεν υπάρχει κριτική αντιπαράθεση με τη νεότερη ιστορία» λέει.
Οι γνώμες των ειδικών
Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Τσιτσελίκη, καθηγητή στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία, για την ύπαρξη σλαβομακεδονικής μειονότητας κάνουν λόγο και έγγραφα του ελληνικού δημοσίου. «Το 1951 έγινε απογραφή πληθυσμού και τέθηκε το ερώτημα ‘ποια είναι η μητρική σας γλώσσα'; Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής, αλλά και νεότερες επιστημονικές έρευνες, πιστοποιείται η ύπαρξη μιας ‘σλαβικής γλώσσας’ στη Βόρεια Ελλάδα και υπάρχει μια γλωσσική συνέχεια.» Και παρόλο που το κράτος δεν υποχρεούται να αναγνωρίσει χαρακτηριστικά μειονοτήτων, όπως είναι η γλώσσα και η εθνική ταυτότητα, αυτό δεν επηρεάζει την ύπαρξη μιας μειονότητας. «Σύμφωνα με απόφαση του Διεθνούς Διαρκούς Δικαστηρίου της Χάγης το 1930, που αφορούσε μια διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας και το ερώτημα ήταν ‘ποιές είναι οι μειονότητες’, μια μειονότητα δεν αποτελεί νομικό θέμα αλλά είναι θέμα δεδομένων» δηλώνει στην Deutsche Welle o Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης.
Πάντως το ζήτημα της ύπαρξης ή όχι μιας σλαβομακεδονικής μειονότητας συναντά έντονες αντιστάσεις στην ελληνική κοινωνία. Η δίκη στις Σέρρες επαναφέρει στο προσκήνιο ένα θέμα που προκαλεί εντάσεις. Από την πλευρά του και ο ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης Φάμπιο Ματιόλι θα προτιμούσε έναν πιο ανοιχτό διάλογο στην Ελλάδα. Ο ίδιος έχει κάνει επιτόπιες μελέτες και ξέρει ότι υπήρχαν και υπάρχουν άνθρωποι στην Ελλάδα που αυτοπροσδιορίζονται ως Σλαβομακεδόνες.
