Επενδύσεις ύψους 43,8 δισ. ευρώ κατά τη δεκαετία ως το 2030 φιλοδοξεί να κινητοποιήσει το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο  θέτει αναβαθμισμένους στόχους για τον ανασχεδιασμό του ενεργειακού συστήματος της χώρας και τη μείωση των ρύπων: Το 35% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας ως το 2030 θα παράγεται από ΑΠΕ, που σημαίνει ότι η πράσινη ενέργεια στον ηλεκτρισμό θα καλύπτει το 65%, τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής θα αναβαθμιστούν και θα εκσυγχρονιστούν, η λιγνιτική παραγωγή θα μηδενιστεί και νέες μονάδες φυσικού αερίου θα δημιουργηθούν μαζί με συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, υβριδικά και μπαταρίες. Το 30% των νέων αυτοκινήτων που θα κυκλοφορήσουν το 2030 θα είναι ηλεκτρικά, αλλά η συνολική κατανάλωση ενέργειας της χώρας θα έχει πέσει στα επίπεδα του 2017, χάρη στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 38%

Το “πράσινο ΕΣΕΚ”,  όπως το χαρακτήρισε χθες σε συνέντευξη τύπου ο υπουργός Περιβάλλοντος- Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, εγκρίθηκε χθες από το υπουργικό συμβούλιο σε δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση, που θα διαρκέσει περίπου ως τα μέσα Δεκεμβρίου. Στα τέλη του χρόνου αναμένεται να σταλεί στις Βρυξέλλες, για να λάβει το πράσινο φως από την ΕΕ.

“Είναι ένα κείμενο στο οποίο αποτυπώνεται σε μεγάλο βαθμό η πράσινη ατζέντα της κυβέρνησης και γίνεται ξεκάθαρη η δέσμευση της να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα, έτσι ώστε η Ελλάδα όχι μόνο να μην υστερεί στις πολιτικές για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, αλλά να βρεθεί στην πρωτοπορία αυτής της πολιτικής.” δήλωσε ο υπουργός κ. Χατζηδάκης, ο οποίος αποχώρησε πριν την ολοκλήρωση της συνέντευξης, καθώς είχε συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Αναφερόμενος στην πλήρη απολιγνιτοποίηση ως το 2028 και την αντιμετώπιση των συνεπειών της στις λιγνιτοπαραγωγές περιοχές, Δυτική Μακεδονία και Πελοπόννησο, ο υπουργός δήλωσε ότι  στα μέσα του 2020 θα παρουσιαστεί το  ολοκληρωμένο Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης (Master Plan) που θα αποτελεί τον αναπτυξιακό οδικό χάρτη στη μετά-λιγνίτη εποχή. Θα περιλαμβάνει ένα πλέγμα μέτρων και προβλέψεων που θα αφορούν, μεταξύ άλλων: επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα, νέες υποδομές, αξιοποίηση των τοπικών φυσικών πόρων, τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής και του τουρισμού, τη μετεκπαίδευση των εργαζομένων, την εξασφάλιση των θέσεων εργασίας και την δημιουργία νέων μέσω ενός ευέλικτου αναπτυξιακού μετασχηματισμού και της ανάπτυξης όλων των τομέων της παραγωγής. Θα συσταθεί διυπουργική επιτροπή και θα οριστεί ένας συντονιστής υψηλού επιπέδου, ο οποίος θα συντονίζει τις δράσεις.

Στο πλαίσιο των στόχων για το Κλίμα, πέρα από την ενεργειακή μετάβαση, η κλιματική πολιτική συμπληρώνεται με δέσμη 6 δράσεων, που αφορούν στην Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στη  Βιώσιμη Κινητικότητα, στη  Διαχείριση Αποβλήτων και στην ενίσχυση της Κυκλικής Οικονομίας –με την επαναχρησιμοποίηση υλικών- και τη καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης.

Εντός του Δεκεμβρίου ξεκινά διαβούλευση με τους εκπροσώπους όλων των αρμόδιων φορέων για την απόσυρση των πλαστικών μίας χρήσης το 2021

Ο υφυπουργός Ενέργειας κ. Γεράσιμος Θωμάς τόνισε ότι η επιλογή των πολιτικών οτο πλαίσιο του νέου ΕΣΕΚ έχει γίνει με βάση τη βέλτιστη σχέση κόστους- οφέλους. Ας σημειωθεί πάντως ότι το ΕΣΕΚ δεν κοστολογεί, ούτε περιέχει οικονομικά μοντέλα για πώς θα διαμορφωθούν οι τιμές της ενέργειας το 2030. Ο υφυπουργός εξέφρασε την εκτίμηση ότι στο τέλος της δεκαετίας η χώρα θα έχει καταστεί εξαγωγική στην ενέργεια και κυρίως του ηλεκτρισμού , υπογραμμίζοντας ότι ένας από τους βασικούς στόχους είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας και της  καινοτομίας για να επιτευχθεί ανάπτυξη που θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.

Εκτιμάται ότι μόνο από την υλοποίηση των μέτρων και πολιτικών για τις ΑΠΕ και την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων μπορούν να δημιουργηθούν και να διατηρηθούν πάνω από 60.000 θέσεις εργασίας έως το 2030. Το εισόδημα των εργαζομένων που σχετίζονται με τους κλάδους αυτούς υπολογίζεται ότι μπορεί να εμφανίσει δυνητική αύξηση 8,2 δισ. ευρώ και η εγχώρια προστιθέμενη αξία στους δυο αυτούς κλάδους να ενισχυθεί κατά 20,7 δις. ευρώ.

Πίνακας

Οι βασικοί ποσοτικοί στόχοι πολιτικής έως το 2030 αποτελούν παράλληλα «ενδιάμεσους» στόχους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, όπου στόχος της κυβέρνησης είναι να υιοθετήσει την δέσμευση για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία σε επίπεδο ΕΕ.

ΑΠΟΛΙΓΝΙΤΟΠΟΙΗΣΗ

Στόχος είναι η  εμπροσθοβαρής απολιγνιτοποίηση τ με πλήρη «απόσυρση» του λιγνίτη έως το 2028. Η απόσυρση όλων των λιγνιτικών μονάδων μέχρι το έτος 2028 θα γίνει συντεταγμένα, μέσω του Master Plan που θα παρουσιαστεί στα μέσα του 2020 Αυτό θα περιλαμβάνει ένα πλέγμα μέτρων και προβλέψεων που θα αφορούν, μεταξύ άλλων: επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα, νέες υποδομές, αξιοποίηση των τοπικών φυσικών πόρων, την στήριξη της αγροτικής παραγωγής και του τουρισμού, την μετεκπαίδευση των εργαζομένων, την εξασφάλιση των θέσεων εργασίας και την δημιουργία νέων μέσω ενός ευέλικτου αναπτυξιακού μετασχηματισμού και της ανάπτυξης όλων των τομέων της παραγωγής.

Έχουν αναληφθεί οι απαραίτητες πρωτοβουλίες για να αποδοθεί στις ενεργειακές περιοχές το τέλος ανάπτυξης της ΔΕΗ, ένα ποσό κοντά στα 130 εκατομμύρια ευρώ που τους οφείλεται από το 2014, ενώ οι περιοχές αυτές θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χρηματοδότηση από τα έσοδα πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω του Πράσινου Ταμείου.

Παράλληλα, στο πλαίσιο του νέου Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού για την περίοδο 2021-2027, θα διεκδικηθεί η αυξημένη εισροή κεφαλαίων από το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Fund) διασφαλίζοντας ότι οι περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης θα πληρούν τα κριτήρια χρηματοδότησης διαθέτοντας έργα σε προχωρημένο στάδιο ωρίμανσης. Σημαντικός προς αυτήν την κατεύθυνση θα είναι και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, καθώς και κονδύλια από προγράμματα όπως το Horizon, το Connecting Europe Facility και το Invest EU.

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ  ΑΠΕ

Αναθεωρείται ο στόχος για συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας στο 35% έως το 2030, επίπεδο σχεδόν διπλάσια από τα σημερινό επίπεδο του 18%. Η επίτευξη του κεντρικού στόχου για τις ΑΠΕ προϋποθέτει υπερδιπλασιασμό της εγκατεστημένης ισχύος του συνόλου των τεχνολογιών ΑΠΕ, εξαιρουμένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών.

Ειδικά στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής οι ΑΠΕ θα αποτελούν τη βασική πηγή ήδη από τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, ξεπερνώντας ως μερίδιο το 65% της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2030. Όσον αφορά στα θαλάσσια αιολικά πάρκα, τίθεται ως ενδεικτικός στόχος το 2030 να λειτουργούν τέτοια πάρκα συνολικής εγκατεστημένης ισχύος της τάξης των 250 MW.

Εξέλιξη εγκατεστημένης ισχύος μονάδων ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή

Επιπλέον στόχοι που αφορούν είναι το μερίδιο των ΑΠΕ για τις ανάγκες θέρμανσης και ψύξης να ξεπεράσει το 40% και στον τομέα των μεταφορών να προσεγγίσει το 19 %. Ποσοτικός στόχος τίθεται επίσης και για την προώθηση συστημάτων ΑΠΕ στα κτίρια και των συστημάτων διεσπαρμένης παραγωγής, μέσω αυτοπαραγωγής, ενεργειακού συμψηφισμού και ενεργειακών κοινοτήτων. Προβλέπεται συγκεκριμένα έως το 2030 η λειτουργία τέτοιων συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ εγκατεστημένης ισχύος 1 GW, ικανών να καλύψουν την μέση ηλεκτρική κατανάλωση τουλάχιστον 330.000 νοικοκυριών. Τέλος, επιδιώκεται να αξιολογηθούν μέσω πιλοτικών εγκαταστάσεων νέες εφαρμογές/τεχνολογίες για ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ (π.χ. κυματική ενέργεια) ή συνδυαστικές εγκαταστάσεις από ΑΠΕ π.χ. για παραγωγή υδρογόνου.

Για την επίτευξη των στόχων για τις ΑΠΕ προωθείται η συνολική αναμόρφωση του αδειοδοτικού πλαισίου και η επιτάχυνση των διαδικασιών. Στο πλαίσιο αυτό, έχει συσταθεί ειδική Επιτροπή με αποστολή να απλοποιήσει την αδειοδοτική διαδικασία σε δυο στάδια:

• 1^ο στάδιο (Δεκέμβριος 2019): απλοποίηση της διαδικασίας χορήγησης της Άδειας Παραγωγής και σύνταξη των απαιτούμενων νομοθετικών ρυθμίσεων.
• 2^ο στάδιο (Άνοιξη 2020): απλοποίηση  των αδειοδοτικών διαδικασιών μετά την Άδεια Παραγωγής (περιβαλλοντικά, προσφορά σύνδεσης, άδεια εγκατάστασης, άδεια λειτουργίας και σύνταξη των απαιτούμενων νομοθετικών ρυθμίσεων).

Σε τεχνικό επίπεδο, κρίσιμη είναι η ανάπτυξη του θεσμικού πλαισίου για τις μονάδες αποθήκευσης και τη συμμετοχή τους στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με έμφαση στην αντλησιοταμίευση που είναι η πιο διαδεδομένη τεχνολογία διεθνώς για την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλα μεγέθη.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης αποτελεί βασική οριζόντια προτεραιότητα και άξονας πάνω στον οποίο σχεδιάζονται όλες οι άλλες πολιτικές. Επιδίωξη της κυβέρνησης είναι να υπάρξει συνδυασμός κανονιστικών παρεμβάσεων και χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε η τελική κατανάλωση ενέργειας το 2030 να περιοριστεί στα επίπεδα του 2017, με στόχο να επιτευχθεί βελτίωση ενεργειακής απόδοσης της τάξης του 38%.

Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός σχεδιάζονται ειδικά μέτρα για τον κτιριακό τομέα, τόσο για τα δημόσια κτίρια (πρόγραμμα ΗΛΕΚΤΡΑ που αφορά στη χρηματοδότηση παρεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης, με συμμετοχή Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών) όσο και για τα ιδιωτικά. Στο πλαίσιο αυτό έχει τεθεί ως στόχος η ανακαίνιση και αντικατάσταση του 12-15% του αποθέματος των κτιρίων κατοικίας με νέα, σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης έως το 2030. Επιδιώκεται κάθε  χρόνο να αναβαθμίζονται ενεργειακά κατά μέσο όρο 60.000 κτίρια. Ο συγκεκριμένος στόχος θα συμβάλλει στην ριζική αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος δίνοντας παράλληλα σημαντική ώθηση στον κατασκευαστικό κλάδο.

Σημειώνεται τέλος ότι η ίδρυση του Ταμείου Ενεργειακής Απόδοσης, θα ενισχύσει σημαντικά την υλοποίηση μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς κατανάλωσης ενέργειας. Και τούτο διότι αναμένεται να διευκολύνει την πρόσβαση σε χρηματοδότηση των εμπλεκομένων μερών, να συμβάλλει στη βελτίωση του δείκτη κόστους αποτελέσματος των υλοποιούμενων προγραμμάτων και στην αποτελεσματικότερη αξιοποίηση ανεκμετάλλευτου δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας σε συγκεκριμένους κλάδους.

ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ

Προτεραιότητα αποτελεί η προώθηση της ηλεκτροκίνησης που θα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ, ενώ α προσφέρει και σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Γι’ αυτό στο ΕΣΕΚ εντάσσεται και το Στρατηγικό Σχέδιο για την προώθηση της Ηλεκτροκίνησης, ενώ τίθεται ως ποσοτικός στόχος το μερίδιο των ηλεκτρικών επιβατικών οχημάτων στις νέες ταξινομήσεις κατά το 2030 να ανέρχεται στο 30%, με πρόβλεψη για ραγδαία ανάπτυξη του ποσοστού των ηλεκτροκίνητων ΙΧ μετά το 2027.

Η χάραξη της εθνικής πολιτικής προώθησης της ηλεκτροκίνησης κινείται σε πέντε άξονες:

1. Tη διεύρυνση της «αγοραστικής βάσης» της Ελληνικής Αγοράς, μέσω της διαφοροποίησης της καταναλωτικής ταυτότητας (προφίλ).
2. Tην αντικατάσταση παλαιότερων οχημάτων με «καθαρά» οχήματα υβριδικής και αμιγώς ηλεκτρικής τεχνολογίας.
3. Tην αύξηση του υφιστάμενου 0,3% μεριδίου των Η/0 στην ελληνική αγορά σε 6,6% επί των ταξινομήσεων εντός χρονικού διαστήματος 5 ετών (2020-2024).
4. Tην ανάπτυξη νέου «περιβάλλοντος χρήσης» τόσο από πλευράς υποδομών όσο και παροχών (κινήτρων).
5. Tην ενημέρωση του κοινού μέσω της προώθησης επικοινωνιακών προγραμμάτων.

Για να διευκολυνθεί η ομαλή μετάβαση προς την κινητικότητα μηδενικών εκπομπών, θα πρέπει να σχεδιασθεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παροχής κινήτρων, αφενός οικονομικού χαρακτήρα (επιδότηση στην τιμή αγοράς, μείωση κόστους ταξινόμησης και χρήσης μέσω φορολογικών απαλλαγών, ειδική τιμολογιακή πολιτική στα προγράμματα ασφάλισης, μειωμένα διόδια, έκπτωση στην ακτοπλοΐα για το ηλεκτρικό όχημα κ.α.) και αφετέρου, σε αυτά που εμφανίζουν τη μορφή κινήτρων χρήσης (είσοδος και καθημερινή κυκλοφορία εντός των μεγάλων αστικών κέντρων, ελεύθερη στάθμευση στους Δήμους που εφαρμόζεται ελεγχόμενη στάθμευση, υποστήριξη δημιουργίας δικτύων παροχής ενέργειας για την επαναφόρτιση των οχημάτων κλπ.). Τα κίνητρα αυτά διαφοροποιούνται και ανάλογα με το αν παρέχονται για ιδιωτικά οχήματα, ΤΑΧΙ ή κρατικά οχήματα.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Για την ενεργειακή ασφάλεια, οι βασικοί στόχοι είναι η βέλτιστη αξιοποίηση και χρήση των εγχώριων ενεργειακών πηγών, κατά κύριο λόγο του αιολικού και ηλιακού δυναμικού, καθώς οι ΑΠΕ θα αναδειχθούν βαθμιαία ως ο νέος εθνικός ενεργειακός πόρος. Συμπληρωματικά, στο ευρύτερο πλαίσιο αξιοποίησης των εθνικών ενεργειακών πηγών εντάσσονται οι έρευνες για εξόρυξη και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Επιδιώκεται επίσης:

-Το αργότερο έως το 2030 να έχει αρθεί η ενεργειακή απομόνωση των νησιών και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών να έχει διασυνδεθεί με το Ηπειρωτικό Σύστημα. Ο στόχος αυτός συνδέεται και με τον στόχο μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης (που κυμαίνεται σήμερα στο 75%) με δεδομένο των κυρίαρχο ρόλο του εισαγόμενου πετρελαίου για την ηλεκτροπαραγωγή των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών.

-Να αυξηθεί η διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και των προμηθευτών

-Να αναδειχθεί η χώρα ως περιφερειακός ενεργειακός κόμβος, μέσω της ενίσχυσης των διασυνοριακών διασυνδέσεων (Ελλάδα-Βουλγαρία, Ελλάδα-Β. Μακεδονία κλπ.) αλλά και των κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος έργων μεταφοράς/αποθήκευσης φυσικού αερίου (αγωγοί TAP, IGB, υπόγεια αποθήκη Καβάλας, FSRU Αλεξανδρούπολης)

ΕΡΕΥΝΑ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ-ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η ακαθάριστη εγχώρια δαπάνη για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη αναμένεται να διπλασιαστεί στην εξεταζόμενη περίοδο με αποτέλεσμα να ανέλθει στο 0,13% του ΑΕΠ για το έτος 2030 στον τομέα Ενέργεια-Περιβάλλον, έναντι 0,06% του ΑΕΠ που ήταν το 2017.

Σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα, ως προτεραιότητες αναδεικνύονται η βελτίωση της ενεργειακής έντασης και της έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η μείωση του ενεργειακού κόστους και η αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας του ενεργειακού τομέα. Η αξιοποίηση εξειδικευμένου επιστημονικού και τεχνικού ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί κεντρική προτεραιότητα του ενεργειακού σχεδιασμού.