Η πανδημία του κορωνοϊού, εκτός από μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία, δημιουργεί σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις με απομόνωση, συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και μεγάλη αβεβαιότητα και προκλήσεις για την επόμενη ημέρα, σημειώνει ο ΣΕΒ σε ανάλυσή του.

Κορυφαία πρόκληση για την οικονομία είναι η διατήρηση όσο το δυνατόν περισσότερων θέσεων εργασίας που κινδυνεύουν λόγω της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας, με τη διασφάλιση της επιχειρησιακής συνέχειας και τη διατήρηση του παραγωγικού ιστού.

Υπό το καθεστώς των πρωτοφανών συνθηκών, είναι κρίσιμο να είμαστε ανοιχτοί σε νέες προσεγγίσεις, εργαλεία και πρακτικές και απαιτούνται δράσεις, άμεσες και σε πραγματικό χρόνο, που ξεπερνούν την πεπατημένη ή κινούνται εκτός του συνηθισμένου πλαισίου (thinking outside the box).

Για παράδειγμα, η ταχύτατη, ευρεία και εν πολλοίς επιτυχημένη υιοθέτηση της τηλεργασίας από τις επιχειρήσεις που στηρίχθηκε στην αμοιβαία συνεννόηση εργοδοτών και εργαζομένων, αλλά και στην άμεση νομοθετική παρέμβαση, έχει επιτρέψει τη συνέχιση της επιχειρηματικής λειτουργίας σε σημαντικό βαθμό και έχει λειτουργήσει ως ένα επιπλέον ανάχωμα διασφάλισης των σχετικών θέσεων εργασίας.

Η τηλεργασία υιοθετήθηκε ως πρώτη αντίδραση στο ερώτημα του πώς διασφαλίζεται η επιχειρηματική λειτουργία και όπως καταγράφεται από σχετικές έρευνες, αναμένεται να διατηρηθεί και μετά τη λήξη της κρίσης του κορωνοϊού. Άλλωστε, αποτελεί μια ευρέως διαδεδομένη πρακτική σε πολλές χώρες (πχ. στη Δανία τηλεργάζεται σχεδόν το 20% των μισθωτών). Αντίστοιχα όμως, καθώς οι προκλήσεις αυξάνουν, καλούμαστε να εξετάσουμε κάθε νέα, καινοτόμο πρακτική που θα συμβάλει στη διατήρηση των θέσεων εργασίας.

Μετά από τέσσερις εβδομάδες περιοριστικών μέτρων, πολλές επιχειρηματικές δραστηριότητες αντιμετωπίζουν πλείστα προβλήματα, κλείνουν ή μειώνουν την παραγωγή τους (ενδεικτικά αεροπορικές και επιβατικές μεταφορές, ξενοδοχεία, εστίαση), ενώ άλλες εμφανίζουν σημαντική αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους (ενδεικτικά υγειονομικό υλικό, super market, μεταφορές και διανομή προϊόντων στο σπίτι, ηλεκτρονικός εξοπλισμός). Σε όρους ανθρώπινου δυναμικού, οι πρώτες αντιμετωπίζουν έντονα το φαινόμενο περίσσειας δυναμικού, ενώ άλλες αντιμετωπίζουν ελλείμματα λόγω της αύξησης των εργασιών τους. Παράλληλα παρατηρούνται φαινόμενα εντονότατων διαφοροποιήσεων μέσα σε κλάδους, όπως ενδεικτικά στην αποθήκευση/διανομή (3PL), εξαιτίας διαφορετικών εξειδικεύσεων (π.χ. μείωση σε αυτοκίνητα, αύξηση σε τρόφιμα).

Την ίδια στιγμή, στο σημερινό περιβάλλον είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθούν οι μεταβολές στη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Η συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων για τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού μπορεί να συμβάλει στην κάλυψη των κενών, αμβλύνοντας παράλληλα και τη μείωση της απασχόλησης. Οι κενές θέσεις σε ειδικότητες που, λόγω της συγκυρίας, εμφανίζουν αύξηση σε ορισμένες επιχειρήσεις, θα μπορούσαν να καλυφθούν άμεσα από το ανάλογο προσωπικό κάποιων επιχειρήσεων πελατών/προμηθευτών τους που εμφανίζουν μείωση εργασιών.Οπως σημειώνει ο ΣΕΒ, η συνεργασία επιχειρήσεων με τους προμηθευτές και τους πελάτες τους κατά μήκος τα εφοδιαστικής αλυσίδας είναι μια πρακτική που ήδη εφαρμόζεται διεθνώς και που έχει τάση ενίσχυσης τα τελευταία χρόνια. Τα συνηθέστερα πεδία συνεργασίας περιλαμβάνουν τη διαχείριση των αποθεμάτων των λιανεμπόρων από τους προμηθευτές (Vendor Managed Inventory - VMI), την κοινή διαχείριση συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων (Category Management) και την συμπαραγωγή αγαθών και υπηρεσιών (co-production). Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης έχει μάλιστα εκδόσει το πρότυπο ISO 44001: Collaborative Business Relationship Management Systems - Requirements and Framework το οποίο έχει ως στόχο να βοηθήσει μια επιχείρηση να καθιερώσει και να βελτιώσει τις σχέσεις συνεργασίας της, τόσο ενδοεπιχειρησιακά, όσο και με άλλες επιχειρήσεις ή οργανισμούς.

• Η πρώτη αφορά στην κάλυψη των αναγκών με τη μεταφορά εργαζομένων μέσω σχημάτων «δανεισμού», ένα σχήμα το οποίο ήδη προβλέπεται από τη νομοθεσία και εφαρμόζεται ήδη είτε ενδοομιλικά, είτε μέσω Εταιριών Προσωρινής Απασχόλησης. Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που υπολειτουργούν να «δανείζουν εργαζόμενους» σε επιχειρήσεις προμηθευτών ή πελατών τους που αντιμετωπίζουν ελλείψεις προσωπικού με διατήρηση των συμβατικών τους προβλέψεων. Ήδη με την ΠΝΠ 68/20.3.2020, η δυνατότητα μεταφοράς εργαζομένων παρέχεται σε επιχειρήσεις που ανήκουν στον ίδιο όμιλο. Πρόκειται για μια πρακτική που διατηρεί θέσεις εργασίας, και καλύπτει ανάγκες με ταχύτητα και σχετική ευκολία. Παράλληλα, καθώς πρόκειται για επιχειρήσεις που ήδη συνεργάζονται, είναι ευκολότερη η άμεση ενσωμάτωση στο νέο εργασιακό περιβάλλον «εργοδότη» λόγω εξοικείωσης, αλλά και ταιριάζει στη διαδεδομένη πρακτική πολλών επιχειρήσεων να προσλαμβάνουν στελέχη που είναι «από γνωστό περιβάλλον».

• Η δεύτερη αφορά συνεργασίες μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων, με προσωπικό προμηθευτών ή πελατών το οποίο βρέθηκε, λόγω της συγκυρίας, εκτός εργασίας, ιδιαίτερα όταν δεν καλύπτεται από τις προστατευτικές διατάξεις των πρόσφατων μέτρων. Παραδείγματος χάριν θα μπορούσε να εξετασθεί η διανομή προϊόντων από τα super market ή τις επιχειρήσεις ηλεκτρονικών ειδών στα σπίτια των καταναλωτών, αν μπορεί να γίνει από των αναλόγων ειδικοτήτων προσωπικό εκείνων των επιχειρήσεων προμηθευτών τους που αντιμετωπίζουν μείωση εργασιών. Σε αυτήν την περίπτωση οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να συνεργαστούν σχεδιάζοντας από κοινού τα σχήματα προσδιορισμού των κατάλληλων υποψηφίων ώστε να μειωθεί ο χρόνος πλήρωσης των κενών θέσεων, αλλά και οι απαιτήσεις προσαρμογής στο νέο εργασιακό περιβάλλον.• Η τρίτη αφορά την επέκταση υφιστάμενων επιχειρηματικών συνεργασιών σε τμήματα της παραγωγής και διανομής προϊόντων για λογαριασμό τρίτων. Ουσιαστικά πρόκειται για μια χρήση του μοντέλου της υπεργολαβίας ώστε να καλυφθούν άμεσα όχι μόνο οι ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό αλλά και σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό (μεταφορικά μέσα, κλπ.), ή/και συνδυαστικά αυτών των δύο εναλλακτικών.

Παράλληλα με τις πρωτοβουλίες και τις αποφάσεις που μπορούν να πάρουν οι επιχειρήσεις για επέκταση ή μη των συνεργασιών μεταξύ τους, μία αποτελεσματική δημόσια υπηρεσία απασχόλησης, αυτό δηλαδή που θα έπρεπε να γίνει ο ΟΑΕΔ, θα μπορούσε να εντοπίζει σε πραγματικό χρόνο τα κενά, τις ελλείψεις και τις συμφορήσεις στην αποτελεσματική σύζευξη ζήτησης και προσφοράς εργασίας στις συνθήκες της τρέχουσας κρίσης, με σκοπό την υποστήριξη της παραγωγής και των βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου από τις επιχειρήσεις που λειτουργούν και οφείλουν να λειτουργούν και για αυτόν τον σκοπό. Οι σημερινές έκτακτες συνθήκες είναι μια ευκαιρία και ο ΟΑΕΔ να δράσει διαφορετικά, ενεργητικά, και προληπτικά, ενισχύοντας την εξωστρέφεια που ανέπτυξε τους τελευταίους μήνες για την επαφή με επιχειρήσεις και βελτιώνοντας υποδομές και λειτουργίες. Έτσι, θα είναι σε θέση να παρακολουθεί εγγύτερα τις εξελίξεις, όσο το δυνατόν πιο κοντά στον ‘πραγματικό χρόνο, όπως απαιτεί η τρέχουσα κρίση.’.

Η ευελιξία και η καινοτομία είναι κρίσιμες τόσο για την αντιμετώπιση κρίσεων όσο και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Επιτρέπουν προσαρμογές και διαφοροποιήσεις που ενισχύουν τις επιχειρήσεις και ενδυναμώνουν την απασχόληση. Με την αξιοποίηση των παραπάνω προκύπτουν σημαντικά οφέλη για όλους τους εμπλεκομένους. Το πρωτεύον είναι ότι μεγιστοποιούν τη δυνατότητα διατήρησης των θέσεων εργασίας και άρα μειώνουν την ανάγκη δημόσιας χρηματοδοτικής παρέμβασης (όπως η πρωτοβουλία με την επιχορήγηση των €800) ή επιτρέπουν την αξιοποίησή της για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και με μεγαλύτερη εξειδίκευση στόχων για την υποστήριξη της παραγωγής, των θέσεων εργασίας και της κοινωνικής συνοχής.

Παράλληλα, όμως, ανοίγουν νέους δρόμους για την επιβίωση και ανάπτυξη των επιχειρήσεων με νέες διασυνδέσεις, νέες δραστηριότητες και νέες προοπτικές, στις αλυσίδες αξίας, που είναι απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση και ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων και τον παραγωγικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.