Η “πράσινη” μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας υπό την αυστηρή εποπτεία όμως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι τα “κλειδιά” της πρότασης που παρουσίασε χθες η Κομισιόν για το νέο Ταμείο Ανάκαμψης, των 750 δισ ευρώ, το οποίο στοχεύει να δώσει ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονομία, προκειμένου να αντιμετωπίσει την ύφεση που έφερε η πανδημία του κορωνοϊού.
Το νέο Ταμείο, το οποίο παρουσίασε χθες η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν προβλέπει τη διάθεση 500 δισ. ευρώ με τη μορφή επιχορηγήσεων στα κράτη μέλη και τα υπόλοιπα 250 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων, με τη βασική προϋπόθεση ότι κάθε χώρα θα πρέπει να καταρτίσει ένα σχέδιο ανάκαμψης και επενδύσεων, το οποίο πρώτα, θα πρέπει να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δύο βασικά κριτήρια αξιολόγησης των εθνικών σχεδίων θα είναι η προώθηση των στόχων για την ενεργειακή μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και ο ψηφιακός μετασχηματισμός.
Ας σημειωθεί δε, ότι χώρες όπως η Αυστρία, η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία εξακολουθούν να διαφωνούν με την ιδέα ότι το Ταμείο θα διαθέσει κεφάλαια με τη μορφή επιχορήγησης και ζητούν η βοήθεια να αποπληρωθεί.
Το νέο Ταμείο εντάσσεται στο αναθεωρημένο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ, δηλαδή στον επταετή προϋπολογισμό για την περίοδο 2021 και 2027., ενώ η υιοθέτησή του, που συνεπάγεται και αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ κατά 750 δισ. ευρώ, προϋποθέτει ότι τα κράτη -μέλη θα δώσουν την άδεια στην Κομισιόν να δανειστεί από τις αγορές. Το χρέος σχεδιάζεται να αποπληρωθεί σε χρονικό διάστημα έως 30 ετών, με την εισαγωγή νέων φόρων, συμπεριλαμβανομένων «πράσινων» δασμών στις εκπομπές άνθρακα, στα πλαστικά μιας χρήσης, ενδεχομένως και έναν ψηφιακό φόρο. Η ιδέα για τον ψηφιακό φόρο πάντως συναντά πολλές αντιδράσεις.
Στην Ελλάδα από το σύνολο των 750 δισ ευρώ αντιστοιχούν 43,5 δισ. ευρώ. Το καθαρό όφελος για την χώρα με βάση την πρόταση αυτή ανέρχεται σε 33,4 δισ. ευρώ, καθώς η συνεισφορά της για την αποπληρωμή των 750 δισ. ευρώ που θα δανεισθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τις αγορές, προβλέπεται στα 10,1 δισ. ευρώ.
Από το σύνολο της χρηματοδότησης το 25% θα προορίζεται για δράσεις που θα αφορούν το κλίμα.
Με τον τρόπο αυτό, το Recovery Fund καταφέρνει να ενσωματώσει τον προ Covid -19 σχεδιασμό της Κομισιόν για τη διάθεση του 25% του προϋπολογισμού της ΕΕ σε φιλικές για το κλίμα δαπάνες στο νέο προϋπολογισμό, που φιλοδοξεί να φέρει την ανάκαμψη στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Τα εθνικά σχέδια και τα προγράμματα απορρόφησης των κονδυλίων τόσο του προϋπολογισμού όσο και των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης θα πρέπει να στοχεύουν στη στήριξη και την κατεύθυνση των ιδιωτικών επενδύσεων σε τεχνολογίες που συμβάλλουν σε τουλάχιστον έναν από τους έξι προκαθορισμένους περιβαλλοντικούς στόχους, όπως οι δράσεις για το Κλίμα. Από τις δαπάνες θα αποκλείονται τα ορυκτά καύσιμα και η πυρηνική ενέργεια, τα οποία υπονομεύουν άλλους περιβαλλοντικούς στόχους, όπως η πρόληψη και ο έλεγχος της ρύπανσης.
Πράσινα κριτήρια θα ισχύουν και για το λεγόμενο εργαλείο φερεγγυότητας που στοχεύει στη στήριξη εταιρειών που έχουν ανάγκη ρευστότητας.
«Θέλουμε η οικονομία να ανακάμψει σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, η οποία να είναι πράσινη, ψηφιακή και πιο ανθεκτική», αναφέρει Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Το σχέδιο προβλέπει στενή πολιτική εποπτεία για το πώς θα δαπανηθούν τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης με στόχο την εξασφάλιση ότι τα κονδύλια της ΕΕ δαπανούνται για «επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις» στις περιοχές και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο από την κρίση.
Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να υποβάλουν επίσημο αίτημα στο Ταμείο Ανάκαμψης και να υποβάλουν εθνικό σχέδιο για να «εξηγήσουν» πώς θα υποστηρίξει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν σε επίπεδο ΕΕ.
Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τα εθνικά προγράμματα σε σχέση με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις, καθώς και τους ευρύτερους στόχους της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η ψηφιακή ατζέντα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συμμετάσχει επίσης πλήρως ως συννομοθέτης για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ενώ οι χώρες θα μπορούν να προσφύγουν εάν απορριφθούν τα εθνικά τους προγράμματα.
Ας σημειωθεί ότι οι κυβερνήσεις των χωρών- μελών, έχουν δαπανήσει μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που έφερε ο κορωνοϊός περί τα 2 τρισεκατομμύρια ευρώ σε κρατικές ενισχύσεις για προβληματικές εταιρείες και μικρές επιχειρήσεις, χωρίς να πληρούνται τα πράσινα κριτήρια. Το 52% αυτής της κρατικής βοήθειας χορηγήθηκε μόνο από τη Γερμανία, προκαλώντας έντονες ανησυχίες η κρίση θα διευρύνει τις οικονομικές ανισότητες εντός της ΕΕ.
