Mε τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης να αποτυπώνονται ήδη στην οικονομία, με τις υψηλές τιμές ηλεκτρισμού και καυσίμων, τον πληθωρισμό και την ανοδική τάση των επιτοκίων που απειλούν την ανάκαμψη, η προσοχή όλων είναι στραμμένη στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας. Κοινή είναι η παραδοχή ότι ενδεχόμενη σύρραξη  θα προκαλέσει αναταραχή στις περισσότερες αγορές, από τις τιμές της ενέργειας ως τις τιμές του σιταριού, τις αποδόσεις κάποιων κρατικών ομολόγων ακόμα και τα λεγόμενα safe heaven“τα ασφαλή καταφύγια” των επενδυτών όπως ο χρυσός. Και βέβαια θα προκαλέσει σοβαρούς κλυδωνισμούς στην οικονομία.

Ειδικά για το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι αν οι εντάσεις μετατραπούν σε σύγκρουση οι αγορές της ενέργειας θα πληγούν.

Προς το παρόν πάντως οι τιμές του φυσικού αερίου δεν έχουν επαναλάβει τα ρεκόρ του Δεκεμβρίου  2021, όταν είχα ξεπεράσει τα 180 ευρώ/μWh  και παρά κάποιες πρόσκαιρες αυξήσεις- ανάλογα με τα νέα από το “ουκρανικό μέτωπο”-, η τιμή TTF στα συμβόλαια Μαρτίου την Παρασκευή διαμορφώθηκε στα 71,600 ευρώ/MWh (-2,931%). Oι σχετικά συγκρατημένες τιμές του αερίου και η βελτίωση των καιρικών συνθηκών επέτρεψαν άλλωστε και την υποχώρηση στη χώρα μας της χονδρικής τιμής ηλεκτρισμού, η οποία διαμορφώνεται για σήμερα στην Αγορά Επόμενης Ημέρας στα 182,17 ευρώ/MWh. Πρόκειται για μία πτώση 7% σε σχέση με τα επίπεδα της Κυριακής (20/2), που αντανακλά επίσης τα αυξημένα επίπεδα ΑΠΕ στο 30,3% του ηλεκτροπαραγωγικού μείγματος και τη μείωση της συμμετοχήw των μονάδων φυσικού αερίου στο 27,2%, σε συνδυασμό με τη πιο περιορισμένη κατανάλωση.

Ωστόσο, η κίνηση των τιμών τις επόμενες ημέρες είναι φανερό ότι θα εξαρτηθεί από την έκβαση των διάφορων διπλωματικών πρωτοβουλιών στην κρίση Ρωσίας- Ουκρανίας. Τα πλοία LNG που ανακατεύθυνθηκαν  στα ευρωπαϊκά λιμάνια, κυρίως από την ‘Απω Ανατολή, από την περίοδο των Χριστουγέννων και μετά, κατάφεραν να αμβλύνουν τις χρηματιστηριακές πιέσεις και να βάλουν ένα φρένο στις τιμές του αερίου, παρά την κλιμακούμενη ένταση στην Ουκρανία. 

‘Ομως, μία ενδεχόμενη διακοπή των ροών από τη Ρωσία, λόγω σύρραξης ή λόγω κυρώσεων, θα μπορούσε να αλλάξει άρδην το σκηνικό. Η Ευρώπη βασίζεται στη Ρωσία για περίπου το 35% του φυσικού αερίου που καταναλώνει. Πρόκειται για αέριο, που φθάνει στις ευρωπαϊκές χώρες,  κυρίως μέσω αγωγών που διασχίζουν τη Λευκορωσία και την Πολωνία προς τη Γερμανία, το Nord Stream 1 που πηγαίνει απευθείας στη Γερμανία και άλλους μέσω της Ουκρανίας. Στο παρελθόν η Ελλάδα τροφοδοτείτο μέσω του ουκρανικού αγωγού, αλλά τα τελευταία χρόνια, μετά τη λειτουργία του αγωγού TurkStream, το ρωσικό αέριο έρχεται μέσω Τουρκίας και Βουλγαρίας.

Το 2020 οι όγκοι φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη μειώθηκαν, λόγω της πανδημίας και των  lockdown που κατέστειλαν τη ζήτηση. Δεν ανέκαμψαν όμως πλήρως το 2021, όταν η κατανάλωση αυξήθηκε, πράγμα που συνέβαλε στην εκτίναξη των τιμών στα ύψη. Η άρνηση της Ρωσίας να αυξήσει τις ποσότητες αερίου προς την Ευρώπη ερμηνεύτηκε από πολλούς ως μία προσπάθεια της Μόσχας να εξασφαλίσει τη λειτουργία του νέου ρωσο-γερμανικού αγωγού Nord Stream II, ο οποίος έχει ολοκληρωθεί μεν αλλά δεν λειτουργεί.

Ως μέρος των πιθανών κυρώσεων σε περίπτωση εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το Βερολίνοέχει δηλώσει  ότι θα μπορούσε να σταματήσει τις διαδικασίες για τον νέο αγωγό, ο οποίος θα μπορούσε να αυξήσει τις ροές φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ταυτόχρονα όμως παρακάμπτει την Ουκρανία και υπογραμμίζειτην ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από Ρωσία.

Ας σημειωθεί ότι τόσο η Ουάσιγκτον όσο και οι Βρυξέλλες επί χρόνια αντιδρούν στο bypass της Ουκρανίας, ενώ διακηρυγμένη πολιτική της ΕΕ είναι η μείωση της εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο.

Οι αναλυτές, σύμφωνα με το Reuters, εκτιμούν ότι σε περίπτωση κυρώσεων οι εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Δυτική Ευρώπη θα μειωθούν σημαντικά μέσω των “δρόμων” της   Ουκρανίας και της Λευκορωσίας και θεωρούν ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα μπορούσαν να επανέλθουν στα επίπεδα- ρεκόρ  του τέταρτου τριμήνου 2021

Οι αγορές πετρελαίου θα μπορούσαν επίσης να επηρεαστούν. Η Ουκρανία μεταφέρει ρωσικό πετρέλαιο στη Σλοβακία, την Ουγγαρία και την Τσεχία. Η διαμετακόμιση ρωσικού αργού από την Ουκρανία για εξαγωγή στο μπλοκ ήταν 11,9 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι το 2021, από 12,3 εκατομμύρια μετρικούς τόνους το 2020, σύμφωνα με την  S&P Global Platts.

Η JPMorgan σε πρόσφατη έκθεσή της προειδοποιεί ότι οι εντάσεις επιδρούν ανοδικά στις τιμές του πετρελαίου και αναφέρει ότι αν η τιμή του πετρελαίου αυξανόταν στα 150 δολάρια/ βαρέλι, τότε η  αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ θα μειωνόταν σε μόλις 0,9% σε ετήσια βάση το πρώτο εξάμηνο του έτους, ενώ ο πληθωρισμός θα υπερδιπλασιαζόταν  στο 7,2%.