Για δημιουργία χάους από την εφαρμογή του CBAM, του φόρου άνθρακα στα σύνορα της Ευρώπης, προειδοποιούν οι traders, ενώ ο κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος του ομώνυμου ομίλου και της Eurometaux δημόσιο έχει ζητήσει από την ΕΕ την επανεξέτασή του.
Ο φόρος CBAM, ο οποίος προγραμματίζεται να τεθεί σε πλήρη ισχύ από το 2026, θα επιβαρύνει τις εισαγωγές από τρίτες χώρες που δεν τηρούν περιβαλλοντικές προδιαγραφές ανάλογες με την Ευρώπη. Έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει τον ανταγωνισμό από τις φθηνότερες εισαγωγές, όμως οι φορείς της βιομηχανίας εκτιμούν ότι θα λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ, αυξάνοντας το κόστος τόσο των πρώτων υλών για την ευρωπαϊκή βιομηχανία όσο και των τελικών προϊόντων.
Aς σημειωθεί ότι ήδη από φέτος, εφαρμόζεται η πρώτη φάση του CBAM η οποία υποχρεώνει τους εισαγωγείς μίας σειράς πρώτων υλών και προϊόντων να προσκομίζουν ειδικές ενημερωτικές αναφορές για τις εισαγωγές τους. Η δεύτερη φάση, που περιλαμβάνει και την πληρωμή του φόρου, ξεκινά από την 1/1/2026. Αλλά ακόμα και η τρέχουσα φάση των ενημερωτικών αναφορών, παρουσιάζει πολλά προβλήματα για τις εταιρίες.
Σε συνέδριο που διοργάνωσαν οι Financial Times στη Λωζάνη της Ελβετίας με αντικείμενο την Παγκόσμια Αγορά Εμπορευμάτων , ο επικεφαλής περιβαλλοντικών προϊόντων στη Vitol, κ Michael Curran δήλωσε ότι ο CBAM θα προκαλέσει ένα κάποιο χάος στις αγορές , με διαταραχές και προβλήματα διαχείρισης για τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Πρόσθεσε πάντως ότι από την οπτική των traders, το χάος αυτό σημαίνει αβεβαιότητα και έντονη μεταβλητότητα….που μπορεί να είναι και ευκαιρία για τους traders.
Tι γίνεται όμως με τη βιομηχανία ; Σε συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα στο Platt’s, o κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος είχε χαρακτηρίσει «υπαρξιακή πρόκληση» για τον τομέα του αλουμίνιου το κόστος της ενεργειακής μετάβασης. Ειδικά για τον CBAM είχε πει ότι αποτελεί “αναποτελεσματική άμυνα” και θα πρέπει να επανεξεταστεί, καθώς δεν επιτελεί τον στόχο του, δηλαδή την εξισορρόπηση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών προϊόντων, σε σχέση με αυτά που προέρχονται από τρίτες χώρες με χαμηλότερο κόστος άνθρακα.
Οι περισσότεροι βιομηχανικοί φορείς της Ευρώπης και ειδικά αυτοί που σχετίζονται με τη βαριά βιομηχανία, έχουν ταχθεί κατά του νέου φόρου. Πιέζουν μάλιστα να παραταθεί πέραν του 2026 η κατάργηση της διάθεσης δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων στη βιομηχανία. Τα δωρεάν δικαιώματα καταργούνται με την σταδιακή εισαγωγή του CBAM από το 2026. Η κατάργησή τους θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των προϊόντων που παράγει η βαριά βιομηχανία, αλουμίνιο, τσιμέντο, χάλυβα, χαλκό κλπ και σε αύξηση των τιμών των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων στο σχετικό Χρηματιστήριο, λόγω της αυξημένης ζήτησης.
Ταυτόχρονα, κύκλοι της ελληνικής βιομηχανίας εκτιμούν ότι οι τρίτες χώρες, όπως η Κίνα, θα βρουν τρόπο να παρακάμψουν τον CBAM, ιδρύοντας για παράδειγμα, δικά τους χρηματιστήρια ρύπων και εκδίδοντας πράσινα πιστοποιητικά. Το αποτέλεσμα θα είναι όχι μόνον να συνεχιστούν οι αθρόες εισαγωγές από τις τρίτες χώρες αλλά τα εισαγόμενα προϊόντα να γίνουν ακόμα πιο ανταγωνιστικά από τα εντός ΕΕ παραγόμενα προϊόντα, ακόμα και στην ίδια την εσωτερική ενιαία αγορά.
Η πρώτη φάση εφαρμογής του CBAM ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2023, με την υποχρέωση υποβολής αναφορών για τις κύριες βιομηχανικές εισαγωγές. Στο πλαίσιο αυτό, οι εταιρείες που εισάγουν αλουμίνιο, τσιμέντο, ηλεκτρικό ρεύμα, λιπάσματα, υδρογόνο, σίδηρο και χάλυβα είναι υποχρεωμένες να αναφέρουν σε τριμηνιαία βάση τις ποσότητες που εισάγουν και τα αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται κατά την παραγωγή αυτών των εισαγόμενων προϊόντων και πρώτων υλών.
‘Ηδη η διαδικασία αυτή, που δεν περιέχει τον δασμό, έχει δημιουργήσει ένα "τεράστιο πρόβλημα διαχείρισης δεδομένων", όπως δήλωσε στο συνέδριο των FT, η επικεφαλής του παγκόσμιου τμήματος εμπορίας άνθρακα της Trafigura. Το πρώτο τρίμηνο που ήταν και η πρώτη περίοδος αναφοράς, παρατηρήθηκαν σοβαρές δυσχέρειες στη συλλογή των απαραίτητων στοιχείων και την υποβολή των αναφορών, αναγκάζοντας την Κομισιόν να δώσει παράταση ενός μήνα, μέχρι την 31η Ιανουαρίου.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα, όπως αναφέρει το Montel, o Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρισμού της Δανίας, η TSO Energinet ανέφερε ότι ο CBAM μπορεί να προκαλέσει μια πτώση στη ροή ηλεκτρικού ρεύματος στη νέα γραμμή διασύνδεσης Viking Link, ισχύος 1,4 GW, μεταξύ Βρετανίας και Δανίας επειδή οι Ευρωπαίοι εισαγωγείς θα πρέπει να πληρώσουν ένα πρόσθετο πριμ σε σχέση με τις βρετανικές τιμές ενέργειας, για να προσαρμοστούν στο κόστος άνθρακα.
Ο CBAM έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει τη λεγόμενη “διαρροή άνθρακα” δηλαδή τη μετεγκατάσταση βιομηχανιών σε τρίτες χώρες με χαμηλότερο περιβαλλοντικό κόστος. Στο πλαίσιο αυτό ζητεί από τους εισαγωγείς να προσκομίζουν πιστοποιητικά που να αντικατοπτρίζουν τον όγκο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά την παραγωγή των προιόντων που εισάγουν. Τα πιστοποιητικά θα τιμολογούνται με τις τιμές του ΕΕ ETS, λειτουργώντας ως δασμός πχ στο ηλεκτρικό ρεύμα που εισάγεται στην ΕΕ από χώρες με λιγότερο φιλόδοξους κλιματικούς στόχους.
