Είναι αρκετά αμφίβολο εάν η Ελληνική Οικονομία μπορεί να επιτύχει εκείνους τους ρυθμούς ανόδου Ιδιωτικών Επενδύσεων που θα της επιτρέψουν να εξασφαλίσει μια σταθερή και ικανοποιητική άνοδο της Ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια.
Η σχέση του Δημοσίου Χρέους/ ΑΕΠ ως ποσοστό σε % παραμένει εξαιρετικά υψηλή και όλες οι ιδιωτικές επενδύσεις διατρέχουν τον κίνδυνο να βρεθούν μπροστά σε μια απότομη χειροτέρευση των Δημοσιονομικών Δεικτών…
Η πορεία του όγκου των Επενδύσεων Παγίου Κεφαλαίου αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης και επιτάχυνσης του Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ).
Οι ρυθμοί ανόδου του Όγκου των Επενδύσεων δημιουργούν "αισιοδοξία" όταν είναι υψηλοί, καθώς:
· υποδηλώνουν "εμπιστοσύνη" των επιχειρήσεων στις χώρες στις οποίες επενδύουν,
· εκτιμάται ότι είναι περιορισμένοι οι Επενδυτικοί Κίνδυνοι απώλειας Κεφαλαίων, κλπ.
Επίσης, οι επιτυγχανόμενοι υψηλοί ρυθμοί ανόδου της παραγωγής κεφαλαιακών αγαθών σε σχέση με τους λοιπούς κλάδους της Βιομηχανίας λαμβάνονται ιδιαίτερα υπόψη ως παράγοντες ενίσχυσης των Μακροοικονομικών Προοπτικών.
Εξάλλου. στις "ώριμες χρηματιστηριακές αγορές" το ΑΕΠ, η Κατανάλωση, η Απασχόληση, η Κατασκευαστική Δραστηριότητα, οι Τιμές Κατοικιών και οι Επενδύσεις αποτελούν βασικούς συντελεστές αποτίμησης των τιμών Μετοχών, Κεφαλαιοποιήσεων, Μετοχικών Δεικτών, Εμπορευμάτων, κλπ.
ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Παραδοσιακά στην Ελλάδα για τη διαμόρφωση του ΑΕΠ ιδιαίτερα λαμβάνονταν υπόψη οι προσδοκίες για την άνοδο της Ιδιωτικής και Δημόσιας Κατανάλωσης και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Τώρα πλέον οι μεγάλες περικοπές των Δημοσίων Δαπανών και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων δεν αφήνουν περιθώρια για μεγάλη αύξησή τους, όπως γινόταν πριν από το ξέσπασμα της Δημοσιονομικής Κρίσης. Αλλά και η Ιδιωτική Κατανάλωση δεν μπορεί να αυξηθεί αισθητά λόγω της μεγάλης πτώσης των εισοδημάτων και της εκτόξευσης της Ανεργίας που προκάλεσε η ευρεία περιστολή δημοσίων δαπανών.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες κυρίως μόνο πολύ μεγάλων Ιδιωτικών Επενδύσεων είναι εφικτή μια Βιώσιμη Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας...
Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα ξεχωριστή σημασία πλέον έχουν οι προβλέψεις για την πορεία των Ιδιωτικών Επενδύσεων…
Στην τελευταία ενδιάμεση Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος (σελ. 75) γίνονται Προβλέψεις για τη διαμόρφωση του ΑΕΠ στην περίοδο 2016 - 2019. Παράλληλα γίνονται και προβλέψεις για την πορεία των Επενδύσεων Παγίου Κεφαλαίου, οι οποίες προφανώς - κατά την Έκθεση - αναμένεται να αποτελέσουν βασικό παράγοντα ανόδου του ΑΕΠ.
Συγκεκριμένα για την τετραετία 2016 - 2019 γίνονται οι ακόλουθες προβλέψεις (ετήσιες μεταβολές όγκου):
ΑΕΠ -0,2 +1,6 +2,4 +2,5
Επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου +1,6 +5,7 +11,5 +9,3
"ΥΠΕΡΜΕΤΡΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ"
Θεωρούμε ότι οι ανωτέρω προβλέψεις και ιδιαίτερα αυτές που αφορούν τις Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου είναι "ιδιαίτερα αισιόδοξες", καθώς δεν έχουν ληφθεί υπόψη μια σειρά από τελευταία δημοσιοποιημένα στοιχεία, όπως είναι τα ακόλουθα:
1. ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ: Η Χρηματοδότηση της Ελληνικής Οικονομίας κινείται μόνιμα με αρνητικούς ετήσιους ρυθμούς της τάξης του -1.5%. Αντίθετα, στην Ευρωζώνη η Πιστωτική Επέκταση κινείται με ετήσιου ρυθμούς άνω του +5.0%, χωρίς να διαφαίνονται προοπτικές επιβράδυνσης αυτών των ρυθμών κάτω του +3.5% έως +4.0% κατά το πρώτο εξάμηνο 2018.
Είναι προφανές ότι με αρνητικούς ή έστω πολύ περιορισμένους ρυθμούς ανόδου της Πιστωτικής Επέκτασης δεν μπορεί να εξασφαλισθούν επαρκής χρηματοδότηση για αύξηση των Επενδύσεων και, φυσικά, των Καταναλωτικών Δαπανών που με τη σειρά τους θα επιτάχυναν την άνοδο του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.
2. ΤΙΜΕΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ: Οι τιμές των Κατοικιών και των Επαγγελματικών Ακινήτων εξακολουθούν και μέσα στο 2017 να εμφανίζουν αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής, χωρίς καν να εμφανίζεται έστω και κάποια τάση επιβράδυνσης της αρνητικής πορείας των αξιών των ακινήτων. Αντίθετα, στις χώρες της ΕΕ και της Ευρωζώνης οι τιμές των κατοικιών αυξάνονται με ετήσιο ρυθμό άνω του +3.8%.
Από την άλλη πλευρά καταγράφεται μια άνοδος της Οικοδομικής Δραστηριότητας, αλλά όπως αποτυπώνεται αυτή από τις εκδοθείσες άδειες αλλά που δεν αποτελούν και τεκμήριο πραγματοποίησης επενδύσεων σε νέες κατοικίες κλπ.
3. ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ: Ο όγκος λιανικών πωλήσεων εμφανίζει επιβραδυνόμενους ρυθμούς στο 3ο τρίμηνο 2017, ενώ τον Σεπτέμβριο 2017 καταγράφεται πτώση -0.8%. Απομένει να δούμε εάν η άνοδος του ΑΕΠ ήταν συγκυριακή στο πρώτο εξάμηνο του 2017 καθώς επιβραδύνθηκε στο 3ο τρίμηνο.
Ένα σημαντικό ερώτημα είναι εάν και κατά πόσον θα καταστεί εφικτή η "αντοχή" του Ασφαλιστικού Συστήματος όταν υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός Συνταξιούχων προς Εργαζόμενους χωρίς νέες μειώσεις των συντάξεων… Αν και οι προβλέψεις για μειώσεις των συντάξεων είναι για το 2019 - 2020 εντούτοις η διάρθρωση του ύψους των Αποδοχών των Εργαζομένων με τις αναλογούσες Εισφορές δεν δημιουργούν "αισιοδοξία" ότι θα αυξηθούν τα "ανοίγματα" του Ασφαλιστικού Συστήματος μέσα στο 2018… Επομένως, η πορεία των Συνολικών Αποδοχών των Εργαζομένων θα επηρεάσει κυρίως μέσα στο 2019 την πορεία της Συνολικής Ζήτησης με μεγαλύτερες πιθανότητες την πολύ συγκρατημένη άνοδο της, που με την σειρά της θα επηρεάσει την πορεία των Ιδιωτικών Επενδύσεων.
4. ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ: Η "καθαρή έξοδος" της Ελλάδας από τα Μνημόνια (Αύγουστος 2018) θα έχει ως αποτέλεσμα μια αύξηση των δαπανών για τόκους τουλάχιστον κατά 3 - 5 εκατοστιαίες (επιτοκιακές) μονάδες για την εξυπηρέτηση του Δημόσιου Χρέους. Συνεπώς η κάλυψη του σχετικού "κενού" θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με νέες αυξήσεις των Φορολογικών Εσόδων ή/ και με νέες περικοπές Δημοσίων Δαπανών…
Θα υπάρξουν, επομένως, αντικειμενικές δυσκολίες για την άνοδο της Δημόσιας Κατανάλωσης στη διετία 2018 - 2019, που θα επιδράσουν αρνητικά στην πορεία των Επενδύσεων. Υπενθυμίζεται ότι πρόβλεψη της Τράπεζας της Ελλάδος είναι για μεταβολή της Δημόσιας Κατανάλωσης κατά -0,1% το 2018 και +3,7 το 2019.
5. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ: Προς το παρόν δεν διαφαίνεται δυνατότητα μεταβολής του Φορολογικού Καθεστώτος για τις Επιχειρήσεις μέσα στο 2018 και πιθανώς και κατά το 2019. Αντίθετα, με την "καθαρή έξοδο" της Ελλάδας στις Αγορές θα ενταθούν οι πιέσεις για άντληση νέων πρόσθετων φορολογιών, που θα επηρεάσουν αρνητικά την πορεία της Εσωτερικής Κατανάλωσης και των Επενδύσεων…
6. ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ: Τα έσοδα από Ιδιωτικοποιήσεις αναμφισβήτητα δύνανται να συμβάλλουν στην ουσιαστική αύξηση του όγκου των Ιδιωτικών Επενδύσεων. Ωστόσο, στο 11μηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2017 τα σχετικά έσοδα ανήλθαν μόλις στο 2.8% των καθαρών εσόδων του Τακτικού Προϋπολογισμού και με αυτούς τους ρυθμούς δεν μπορούμε να αναμένουμε μια πολύ μεγάλη συμβολή τους στην επιτάχυνση των ρυθμών του ΑΕΠ.
7. ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ: Είναι δυνατόν να αναμένουμε ένα τόσο μεγάλο όγκο Ιδιωτικών Επενδύσεων ώστε να επιτευχθεί η πρόβλεψη της Τράπεζας της Ελλάδος για αύξηση του όγκου των Επενδύσεων κατά +11.5% το 2018 και +9.3% το 2019; Μπορεί να αυξηθεί ο όγκος των Ιδιωτικών Επενδύσεων σε αυτά τα επίπεδα με αρνητική χρηματοδότηση της Ελληνικής Οικονομίας;
8. ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ: Οι δαπάνες για Δημόσιες Επενδύσεις κατά τα έτη 2017 και 2018 προβλέπεται να είναι κατώτερες αυτών του 2016. Ενδεικτικά ήδη καταγράφεται μείωση των σχετικών δαπανών κατά -12% μεταξύ των 11μήνων Ιανουαρίου - Νοεμβρίου των ετών 2017 και 2016. Επομένως και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων δεν αναμένεται να συμβάλλει ουσιαστικά στην επιτάχυνση του όγκου των Επενδύσεων στη διετία 2018 - 2019.
9. ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το Χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 175% στο δεύτερο τρίμηνο 2017 από 179.7% που ήταν στο αντίστοιχο τρίμηνο 2016. ατές να αποτελέσουν πρόσθετο Είναι τόσο υπερβολικά υψηλό το Δημόσιο Χρέος ώστε για πολλά ακόμη χρόνια δεν θα είναι εφικτή η αύξηση των Δημοσίων Δαπανών και δημοσίων Επενδύσεων, ώστε αυτές να συμβάλλουν στην αύξηση των Επενδύσεων Πάγιου Κεφαλαίου του Ιδιωτικού Τομέα, πέραν αυτού που αποβλέπει κυρίως σε επέκταση διεθνών δραστηριοτήτων.
10. ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ: Το εξωτερικό Ισοζύγιο Αγαθών και Υπηρεσιών το 2017 εμφανίζει μια διαχρονική χειροτέρευση μεταξύ των ετών 2015 και 2017, η οποία προβληματίζει για το εάν η "εξωστρεφής" Ελληνική Οικονομία θα μπορέσει να βελτιώσει τη συμμετοχή της στη διαμόρφωση του ΑΕΠ για τα έτη 2018 και 2019. Υπό φυσιολογικές συνθήκες θα πρέπει να αναμένεται περαιτέρω βελτίωση για την Τουριστική Βιομηχανία το 2018, αλλά προβληματίζει το διευρυνόμενο έλλειμμα του Εμπορικού Ισοζυγίου στην τελευταία τριετία, αντισταθμίζοντας τα "οφέλη" από το αυξανόμενο τουριστικό συνάλλαγμα.
11. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ: Ο κίνδυνος διενέργειας εκλογών και μιας έντονης Πολιτικής Ρευστότητας είναι φυσικό να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη στην περίπτωση της Ελλάδας. Εάν οι εκλογές διενεργηθούν ενωρίτερα - μέσα στο 2018 - τότε η απότομη αύξηση της "Πολιτικής Ρευστότητας" μπορεί να οδηγήσει σε αναστολή των Επενδύσεων και σε επιβράδυνση της Ανάκαμψης….
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Για όλους τους ανωτέρω λόγους που αναφέρθηκαν οι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανόδου του ΑΕΠ και των Επενδύσεων Παγίου Κεφαλαίου για τα επόμενα χρόνια θεωρούνται "ευμετάβλητοι" και η Οικονομική Ανάπτυξη εμφανίζεται "εύθραυστη".
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι οι Ιδιωτικές Επενδύσεις αποτελούν πλέον τον πιο σημαντικό - αν όχι τον μοναδικό… - παράγοντα σταθερής ανάκαμψης της Ελληνικής Οικονομίας. Απαιτείται, όμως, να δημιουργηθεί ένα " σταθερό φιλο-επενδυτικό κλίμα" που θα είναι μόνιμα στο επίκεντρο της Στρατηγικής Ανάπτυξης της χώρας.
Η μείωση των Επενδυτικών Κινδύνων σε μακροχρόνιο ορίζοντα δεν είναι εύκολη στην "περίπτωση της Ελλάδας"… Αλλά είναι "μονόδρομος" ο προσανατολισμός της χώρας σε μια όσο το δυνατόν πιο "φιλική πολιτική" προς τους Επενδυτές, συμπεριλαμβανομένης και μιας μεγάλης μείωσης των φορολογιών των επιχειρηματικών κερδών…
