Aνακατάξεις στους ενεργειακούς σχεδιασμούς για την προμήθεια  φυσικού αερίου με αντίκτυπο και στη χώρα μας φέρνει η πρόταση  της 'Αγκυρας  για τη διασύνδεση δύο αγωγών,  του  Turkish Stream, που θα μεταφέρει αέριο από τη Ρωσία στη Τουρκία και του ΤΑΝΑΡ, Trans-Anatolian Pipeline, που θα διασχίζει την Τουρκία μεταφέροντας  το αζέρικο αέριο ως τα σύνορα με την Ελλάδα, όπου ο ΤΑΝΑΡ θα συνδέεται με τον αγωγό ΤΑΡ, Transadriatic Pipeline.   

Το νέο σχέδιο εμφανίστηκε ως πρόταση της 'Αγκυρας, λίγες ημέρες μετά το ταξίδι Ερντογάν στην Αγία  Πετρούπολη και τη συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά την οποία αναβίωσε ο αγωγός Turkish Stream, ένα πρότζεκτ που είχε παγώσει από τον περασμένο Νοέμβριο μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους.

Το ενδιαφέρον τώρα στρέφεται στην αντίδραση των Βρυξελλών και της Ουσάσινγτον, οι οποίες  στηρίζουν  τον «Νότιο Διάδρομο Αερίου»,  ακριβώς για να δημιουργήσουν το αντίβαρο στο ρωσικό αέριο και στο μονοπώλιο της Gazprom, ιδιαίτερα στη ΝΑ Ευρώπη.

 O «Νότιος Διάδρομος» περιλαμβάνει μία σειρά από έργα,  από την ανάπτυξη του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ ΙΙ στη Κασπία Θάλασσα ως τον  αγωγό  SCP που θα μεταφέρει το αέριο και θα διασχίζει τη Γεωργία,  τον ΤΑΝΑΡ και τον, ελληνικού ενδιαφέροντος,  ΤΑΡ, ο οποίος ξεκινά στους Κήπους, 'Εβρου και καταλήγει στην Ιταλία, μέσω Αλβανίας.

Η σύνδεση στο τουρκικό έδαφος  του ΤΑΝΑΡ με τον Turkish Stream σημαίνει ότι ο ΤΑΡ θα μπορούσε να τροφοδοτείται με αέριο και από τους δύο προμηθευτές και ότι ενδεχομένως η Gazprom αποκτά λόγο  στη λεγόμενη, εναλλακτική διαδρομή. 

'Οπως επισημαίνουν διεθνή μέσα, λίγες ημέρες πριν τη συνάντηση  Πούτιν - Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη, ο Ρώσος πρόεδρος  είχε  επισκεφθεί το Μπακού, όπου συναντήθηκε με τους ομολόγους του από το Αζερμπαιτζάν και το Ιράν για να συζητήσουν νέους τρόπους συνεργασίας των τριών χωρών στην παραγωγή και την εξαγωγή αερίου. Υψηλόβαθμη αζέρικη αντιπροσωπεία είχε επισκεφθεί προ ημερών και την Τουρκία, ενω συνεχίζονται οι επαφές Τούρκων αξιωματούχων με ανώτατα κλιμάκια της Socar, της κρατικής εταιρίας αερίου του Αζερμπαιτζάν και βασικού μετόχου, με 58% του ΤΑΝΑΡ. 

Οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν σε μία περίοδο που στο παιχνίδι μπαίνουν για πρώτη φορά ενεργά ως προμηθευτές αερίου οι Αμερικανοί. Το πρότζεκτ του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού αερίου (IGB)  με τον  τερματικό σταθμό υγροποιημένου αερίου (LNG) στην Αλεξανδρούπολη έχει την έντονη στήριξη της Ουάσινγκτον, γιατί μεταξύ άλλων, το τερματικό θα μπορεί να εφοδιάζεται με αμερικανικό LNG, το οποίο στη συνέχεια θα διοχετεύεται στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία μέσω του IGB.

O συνδυασμός του Turkish Stream με τον ΤΑΝΑΡ θα μπορούσε να δημιουργήσει μία νέα ευκαιρία για τις αμερικανικές εξαγωγές LNG στην Ευρώπη, στο πλαίσιο της διασφάλισης της ενεργειακής διαφοροποίησης, εκτιμούν ορισμένοι αναλυτές. ..

Η αμερικανική εταιρία Cheniere, η πρώτη που πραγματοποίησε εξαγωγές αμερικανικού LNG,

επιδιώκει τον εφοδιασμό της κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης μέσω δύο σημείων, του πλωτού σταθμού στην Αλεξανδρούπολη και ενός ακόμα  πλωτού τερματικού στο νησί Krk της Κροατίας.

Η Cheniere εκτιμά ότι το 2020 οι ΗΠΑ θα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG παγκοσμίως με δυναμικό παραγωγής 60 εκατ.μετρικούς τόνους τον χρόνο. Η ίδια εταιρία εμπλέκεται ενεργά στο πρότζεκτ για το πλωτό τερματικό της Αλεξανδρούπολης, έργο που προωθούν η Gastrade του ομίλου Κοπελούζου και η ΔΕΠΑ. Η  εκτιμώμενη ετήσια δυναμικότητα του πλωτού τέρμιναλ φθάνει στα 6,1 δισ κμ.

Αναλυτές του Bloomberg New Energy Finance θεωρούν ότι το αμερικανικό LNG μπορεί να αποκτήσει ρόλο κλειδί στη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας της Ευρώπης, ακόμα και αν προχωρήσουν τα σχέδια για τον Turkish Stream. Η ανταγωνιστικη τιμολόγηση του αμερικανικού αερίου μπορεί να ασκήσει πίεση στη Gazporm και να γίνει ο μπαλαντέρ στην προμήθεια της ευρωπαικής αγοράς.

Η επίσημη θέση της Ουάσινγκτον ωστόσο, έτσι όπως είχε εκφραστεί από τον ειδικό απεσταλμένο του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ Αμος Χοχστάιν, πριν γνωστοποιήθεί η πρόταση για τη σύνδεση των δύο αγωγών, δεν φαίνεται να συμφωνεί με τις απόψεις των αναλυτών. Οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι ο Turkish Stream, στην αρχική του μορφή τουλάχιστον, δεν έχει οικονομική λογική και ότι γίνεται για καθαρά γεωπολιτικούς λόγους με στόχο να παρακάμψει την Ουκρανία αφενός και να κρατήσει υπό τον έλεγχο της Gazprom της αγοράς της Νότιας Ευρώπης.

Ο αρχικός σχεδιασμός του Turkish Stream προέβλεπε την κατασκευή 4 γραμμών με δυναμικό μεταφοράς 15,75 δισ. μέτρα αερίου η κάθε μία , 63 δισ. κμ. συνολικά.. Τα πρώτα 600 χλμ του αγωγού ακολουθούν την παλιά διαδρομή του South Stream στη Μαύρη Θάλασσα και τα υπόλοιπα 250 χλμ μία νέα χάραξη προς τα ευρωπαικα παράλια της Τουρκίας.

Ο υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας Αλεξάντρ Νόβακ , την επομένη της συνάντησης Πούτιν- Ερντογάν, ανακοίνωσε ότι αν δεν υπάρξουν οι κατάλληλες εγγυήσεις από την Ευρώπη για το έργο, τότε θα κατασκευαστεί μόνον η μία γραμμή, των περιπου 16 δισ. κ.μ., που από το αρχικό σχέδιο είχε προορισμό αποκλειστικά την Τουρκία.

Το συνολικό δυναμικό του αγωγού εξάλλου είχε αναθεωθηθεί προς τα κάτω, στα 32-33 δισ. κμ, από την πρώτη φάση των συζητήσεων για το έργο, προ του παγώματος των σχέσεων Μόσχας – Άγκυρας εξ αιτίας της κατάρριψης του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους.

Στο παιχνίδι για τον νέο ρωσικό αγωγό έχει εμπλακεί και η Ιταλία, όπου θα μπορεί να μεταφέρεται το αέριο μέσω Ελλάδος με την αναβίωση του παλαιού πρότζεκτ, του ελληνο-ιταλικού αγωγού (ITGI).

O ρόλος της Ελλάδας είναι κομβικός και για τον εφοδιασμό των Βαλκανίων, καθώς το αρχικό σχέδιο προέβλεπε τη διαδρομή του σε ελληνικό έδαφος ως τα σύνορα με την πΓΔΜ  και από εκεί στην Σερβία και άλλες βαλκανικές χώρες, με τελικό προορισμό την Αυστρία.

Σε περίπτωση σύνδεσης του ΤΑΝΑΡ με τον Turkish Pipeline και συγχώνευσης των διαφόρων επιμέρους πρότζκεκτ- τότε το ρωσικό αέριο θα μπορούσε να διοχευτεί προς Ιταλία μέσω του ΤΑΡ και προς Βουλγαρία μέσω του IGB

Η αρχική μεταφορική ικανότητα του ΤΑΡ είναι τα 10 δισ. κ.μ. Αερίου ετησίως με δυνατότητα αναβάθμισης στα 20 δισ. κμ και του IGB τα 3 δισ. κμ ετησίως με δυνατότητα αναβάθμισης στα 5 δισ. κμ. ετησίως. 

Χθες, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα αναθεωρήει τη διαδρομή που θα ακολουθήσει ο Turkish Stream, ενώ εξετάζεται η χρηματοδότηση της κατασκευής της πρώτης γραμμής σε σχήμα 50-50 Gazprom – Τουρκίας.