Η επόμενη ημέρα για τις εταιρίες ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως δεν θα είναι η ίδια. Οι ανατροπές που έφερε ο Covid 19, η ύφεση στην οικονομία και η μεγάλη πτώση της ζήτησης θα χρειαστεί αρκετός καιρός για να αποκαστασταθούν. Όσο για τη  νέα κανονικότητα στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας εκτιμάται ότι θα έλθει μέσα από αναγκαίες  προσαρμογές, που επιβάλουν ανασχεδιασμό του τρόπου λειτουργίας, υιοθέτηση ψηφιακής τεχνολογίας σε όσο περισσότερες δραστηριότητες είναι εφικτό, στρατηγικές διαχείρισης κινδύνου  και αναδιάρθρωση του τρόπου εργασίας με σκοπό τη διεύρυνση της τηλεργασίας.

Πρόκειται για ορισμένα από τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης της εταιρίας συμβούλων Mckinsey «Ηλεκτρική Ενέργεια και Άνθρωποι: Πώς οι εταιρίες ηλεκτρισμού μπορούν να προσαρμοστούν στη νέα κανονικοτητα»

Οι εταιρίες ηλεκτρισμού, όπως και άλλες βιομηχανίες, αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις στην μετά τον κορονοϊό εποχή. Η Mckinsey έχει προσδιορίσει πέντε στάδια από τα οποία θα πρέπει να περάσουν οι επιχειρήσεις του κλάδου για να οδηγηθούν με επιτυχία στη νέα κανονικότητα

Tα πέντε αυτά στάδια είναι:

·         Αποφασιστικότητα : Προσδιορισμός της έκτασης, της ταχύτητας και του βάθους των απαιτούμενων δράσεων για την προστασία του προσωπικού, τη δέσμευση των πελατών, τη διατήρηση της αναγκαίας οικονομικής ρευστότητας και διασφάλιση  της  αλυσίδας εφοδιασμού.

·         Eλαστικότητα : Διαχείριση κρίσιμων επιχειρησιακών λειτουργιών, σταθεροποίηση της διεθνούς αλυσίδας εφοδιασμού και κατάρτιση σεναρίων για τον σχεδιασμό της επόμενης ημέρας και ετοιμότητα του μάνατζμεντ να ανταποκριθεί στις προκλήσεις.

·         Επιστροφή : Σχεδιασμός της ασφαλούς επανόδου των εργαζομένων στον τόπο εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτούμενες αλλαγές για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας τους

·         Επανασχεδιασμός : Αναθεώρηση του μοντέλου λειτουργίας με βάση τη  νέα κανονικότητα, λαμβάοντας υπόψη τα μαθήματα από την κρίση του Covid 19 και πώς αυτά μπορούν να επηρεάσουν το λειτουργικό μοντέλο

·         Μεταρρύθμιση : Προσοχή και παρατήρηση των μεταβολών  στο θεσμικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον , συμπεριλαμβανομένης της επίδρασης σε μελλοντικά σχέδια.

Όταν ξέσπασε η κρίση του Covid -19 οι εταιρίες ηλεκτρισμού  έπρεπε να αντιδράσουν άμεσα και να λάβουν αποφάσεις για να ανταποκριθούν  στα ζητήματα που έθετε η πανδημία. Η προτεραιότητά τους ήταν να προστατεύσουν την υγεία των εργαζόμενων, παραμένοντας σε λειτουργία προκειμένου να διασφαλιστεί ο απρόσκοπτος εφοδιασμός με ηλεκτρική ενέργεια. Ταυτόχρονα έπρεπε να αντιμετωπίσουν το οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας. Η μείωση της ζήτησης ρεύματος από τις βιομηχανίες και οι αυξανόμενοι ληξιπρόθεσμοι λογαριασμοί από τους καταναλωτές έπληξαν τη ρευστότητα  και τους ισολογισμούς

Καθώς αίρεται το lockdown το επίκεντρο μετατοπίστηκε στην ασφαλή Επιστροφή. Η προτεραιότητα από εδώ και πέρα για τις εταιρίες είναι να αντιληφθούν ποιές από τις προσωρινές διαταραχές στη λειτουργία τους πρόκειται να συνεχίσουν να υφίστανται. Η πανδημία εκτιμάται ότι θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες  για τη βιομηχανία  και οι εταιρίες θα πρέπει να παρακολουθούν στενά τις ρυθμιστικές παρεμβάσεις, καθώς και τις αλλαγές στον ανταγωνισμό για να ισορροπήσουν στο νέο περιβάλλον.

Η ζήτηση ηλεκτρικού ρεύματος θα χρειαστεί χρόνο για να ανακάμψει στα προ της κρίσης επίπεδα

Σε αρκετές χώρες η ζήτηση ηλεκτρισμού έχει αρχίσει να ανακάμπτει. Παρά τα πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια, η McKinsey δεν αναμένει ανάκαμψη της ζήτησης ηλεκτρισμού στα προ της κρίσης επίπεδα πριν το τέλος του 2020, ενώ σε περίπτωση που επικρατήσει αυτό που τώρα φαίνεται ως το πιο πιθανό σενάριο όσον αφορά στην εξέλιξη της πανδημίας (δεύτερο κύμα του ιού και περιορισμένη παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη), τότε η ζήτηση δεν θα επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα ούτε στο τέλος του χρόνου. Σε αυτήν την περίπτωση κάποιες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες θα υποχρεωθούν σε έξοδο από την αγορά. Η διατήρηση της ζήτησης σε χαμηλά επίπεδα  μπορεί να πιέσει χαμηλά και τις τιμές, μειώνοντας τα έσοδα των εταιριών.

Προηγμένες στρατηγικές διαχείρισης κινδύνου

Για να μειωθούν οι συνέπειες της χαμηλής ζήτησης ηλεκτρισμού  και των χαμηλών τιμών οι εταιρίες ηλεκτρισμού που διαθέτουν μεγάλο παραγωγικό χαρτοφυλάκιο θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις στρατηγικές διαχείρισης κινδύνου. Κατ΄αρχήν πρέπει να επικαιροποιήσουν τη διακυβέρνηση κινδύνου αγοράς (market risk governance) προκειμένου να διασφαλίσουν ότι θα μπορούν να λαμβάνουν ταχέως τις απαιτούμενες αποφάσεις. Οι παίκτες πρέπει να επανεξετάσουν τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές hedging, μειώνοντας την έκθεση στις αγοραίες  τιμές. Αυτό θα προετοιμάσει τις εταιρίες,  αν στο μέλλον η αγορά παρουσιάσει μεγάλη μεταβλητότητα,  η ζήτηση συρρικνωθεί και οι τιμές των  βασικών  εμπορευμάτων αρχίσουν επίσης να  παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Οι εταιρίες ηλεκτρισμού ίσως χρειαστεί να επανεξετάσουν και το χαρτοφυλάκιο με τα συμβόλαια πώλησης, στρέφοντας την προσοχή τους στα βραχυπρόθεσμα συμβόλαια. Υπάρχουν μεγάλες ποσότητες προθεσμιακών συμβολαίων FOB  και πολλά μακροπρόθεσμα συμβόλαια προμήθειας υγροποιημένου αερίου (LNG) στην Ευρώπη που θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Ταυτόχρονα, οι θεμελιώδεις αλλαγές στην αγορά φυσικού αερίου που μεταφέρεται με αγωγούς δημιουργούν ευκαιρίες για βραχυπρόθεσμα συμβόλαια, τιμολογημένα με βάση υβριδικούς ή εναλλακτικούς δείκτες. Οι εταιρίες πρέπει να παρακολουθούν στενά τα δεδομένα και τις αλλαγές στην αγορά, να κάνουν συνεχώς στρες τεστ και αναλύσεις κινδύνου.

Οι Οικονομικές Συνθήκες θα ασκήσουν πίεση στα έσοδα και θα αυξήσουν τον πιστωτικό κίνδυνο

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες παρατάθηκαν οι προθεσμίες πληρωμής των λογαριασμών ρεύματος ή ανεστάλησαν οι εντολές διακοπής ηλεκτροδότησης λόγω μη πληρωμής. Ακόμα και όταν αρθούν τα μέτρα προστασίας των καταναλωτών που έλαβαν οι κυβερνήσεις, οι οικονομικές δυσκολίες για πολλά νοικοκυριά θα παραμείνουν. Σύμφωνα με το ΔΝΤ η μέση ανεργία στις αναπτυγμένες χώρες εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στο 8,3% το 2020 από 4,8% το 2019 και μπορεί να παραμείνει στο 7,2% το 2021. Ιστορικά υπάρχει συσχετισμός μεταξύ του ποσοστού ανεργίας και των απλήρωτων λογαριασμών ρεύματος.

Δέσμευση πελατών και διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου : Μέθοδοι όπως η προηγμένη ανάλυση  μπορούν να κατηγοριοποιήσουν την πελατεία και να προβλέψουν τα ποσοστά παραβατικότητας. Επιπρόσθετα μπορούν να βελτιώσουν την εισπραξιμότητα, να ελαχιστοποιήσουν το κίνδυνο της (μόνιμης)  μη καταβολής και να προσδιορίσουν πελάτες που μπορεί να χρειάζονται περισσότερη βοήθεια. Οι εταιρίες ηλεκτρισμού για να βοηθήσουν αυτούς που έχουν πραγματικά ανάγκη πρέπει να δείξουν κατανόηση και να  προσεγγίσουν  τους πελάτες αυτούς με εξατομικευμένες λύσεις . Θα μπορούσαν για παράδειγμα να προσφέρουν ειδικό πρόγραμμα στήριξης, νέο πρόγραμμα αποπληρωμής, προσαρμογή τιμολογίων. Μπρούν επίσης να συνεργαστούν με χρηματοοικονομικούς οργανισμούς για να προσφέρουν ευέλικτα προγράμματα πληρωμής

Οι εταιρίες ηλεκτρισμού οφείλουν να είναι ενημερωμένες για τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο των αλλαγών στην οικονομία επί των οικονομικών τους και να διαχειριστούν με προσοχή τον πιστωτικό τους κίνδυνο

Η προσαρμογή στο νέο περιβάλλον περνά μέσα από τη βελτίωση των ψηφιακών καναλιών B2C (Busines to Consumer). Oι  εταιρίες του κλάδου πρέπει να ενισχύσουν τα ψηφιακά κανάλια επικοινωνίας με τους πελάτες τους και να εκμεταλλευτούν τη γενικότερη στροφή  των καταναλωτών στις online πληρωμές και υπηρεσίες. Ορισμένες δραστηριότητες online αυξήθηκαν την εποχή του lockdown κατά 40%

Η πιο προφανής δράση είναι η ψηφιοποίηση όλων των διαδικασιών πληρωμής και επικοινωνίας. Αυτό όμως είναι μόνον η αρχή: Μία ψηφιακή στρατηγική για τον πελάτη πρέπει να καλύπτει και να στοχεύει σε περισσότερα. Οι εταιρίες ηλεκτρισμού στην Ισπανία και τη Βρετανία χρησιμοποιούν online μάρκετιγκ επιδόσεων για να προσελκύσουν νέους πελάτες. Στη Γερμανία και τη Βρετανία οι εταιρίες ηλεκτρισμού παρουσίασαν νέες online εκστρατείες μάρκετιγκ για να δείξουν το ενδιαφέρον και τη στήριξή τους στους πελάτες τους, επανατοποθετώντας την εταιρία τους στην αγορά.

Οι λειτουργίες θα συνεχίσουν να διαταρράσσονται : Η κρίση καθυστέρησε πολλές λειτουργίες και προγράμματα συντήρησης  και ανέβαλε πολλά επενδυτικά σχέδια. Μεγάλος αριθμός έργων ΑΠΕ επλήγη από τις διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και τους περιοιρισμούς στον τρόπο εργασίας λόγω Covid.-19 .Ορισμένοι από αυτούς τους περιορισμούς θα παραμείνουν σε ισχύ. Μέτρα που ήδη εφαρμόζονται όπως πχ η προ καραντίνα για εργαζόμενους πριν επιβιβαστούν σε πλατφόρμες για την εγκατάσταση offshore αιολικών πάρκων,  ο περιορισμένος αριθμός ατόμων στα οχήματα κλπ μπορεί να επεκταθούν χρονικά, όπως και τα μέτρα μείωσης του αριθμού των απασχολούμενων  ανά ομάδα, η διατήρησης της φυσικής απόστασης κλπ. Όλα αυτά επιφέρουν καθυστερήσεις στην παραγωγική διαδικασία, ενώ ορισμένα μέτρα προστασίας μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά τις εργασίες εξυπηρέτησης των πελατών, όπως πχ η αντικατάσταση των μετρητών ή η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στέγη κλπ. Για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ορισμένες εταιρίες χρησιμοποιούν προηγμένες μεθόδους εντοπισμού  των εργασιών στις οποίες μπορούν να εφαρμοστούν νέες τεχνικές ασφαλείας  ή να ενισχυθούν οι υφιστάμενες.

Επέκταση ψηφιακών εργασιών και καναλιών

Οι εταιρίες ηλεκτρισμού που εφάρμοζαν ψηφιακά προγράμματα προ της κρίσης επέδειξαν τη μεγαλύτερη ευελιξία. Στην μετά τον κορονοϊό εποχή πολλές εταιρίες ηλεκτρισμού θα χρειαστεί να επανεξετάσουν τις τεχνολογικές τους προτεραιότητες. Για παράδειγμα μπορεί να πρέπει να μειώσουν το κόστος των  κύκλων συντήρησης των μονάδων, χρησιμοποιώντας μεθοδολογία προηγμένης ανάλυσης για το προφίλ ρίσκου και την εύρεση του βέλτιστου κύκλου συντήρησης των μονάδων τους. Η χρήση της τεχνολογίας για την εποπτεία από απόσταση μπορεί να βοηθήσει τους διαχειριστές δικτύων να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο για τους εργαζόμενους και να απλοποιήσει τις εργασίες. Οι διαθέσιμες εφαρμογές τηλεργασίας σε όλα τα επίπεδα μπορούν να βοηθήσουν τόσο στην προστασία από την πανδημία, όσο και στη μείωση του κόστους, αλλά και την επιτάχυνση της ίδιας της  εργασίας.

Ο στρατηγικός ανασχηματισμός του τομέα θα επιταχυνθεί

Η κεφαλαιακή αξία του τομέα ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου στα τέλη Μαρτίου ήταν μειωμένη κατά 15%. Ήδη όμως έχει αρχίσει να ανακάμπτει. Πολλές εταιρίες εισήλθαν στην κρίση με σχετικά υγιείς ισολογισμούς. Ετσι ενώ ο αριθμός των Εξαγορών και Συγχωνεύσεων έπεσε το πρώτο τρίμηνο του 2020 κατά 15,1% , στις 769 από 906 το πρώτο τρίμηνο του 2019,  η σχετική δραστηριότητα μπορεί να επανέλθει, αναδιαμορφώνοντας τον τομέα.

Τάσεις που είχαν φανεί προ της κρίσης, όπως η αναμόρφωση του στρατηγικού χαρτοφυλακίου  των εταιριών ηλεκτρισμού και οι επενδύσεις από νεοεισερχόμενους παίκτες  δείχνουν να ανακάμπτουν και μπορεί να επιταχυνθούν. Πολλες εταιρίες ηλεκτρισμού θα επεκτείνουν το δίκτυο των ΑΠΕ τους, ενώ θα θέσουν προς πώληση άλλα περιουσιασά στοιχεία, προκειμένου να απελευθερώσουν ρευστότητα.

Τα funds και οι εταιρίες πετρελαίου και αέριου επίσης αναμένεται να αναδιαμορφώσουν τη στρατηγική του χαρτοφυλακίου τους. Τα funds υποδομών όπως και οι εταιρίες ηλεκτρισμού μπορεί να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις σε ΑΠΕ, οι οποίες παρά τις διαταραχές που προκάλεσε η πανδημία, αποδείχθηκαν τελικώς ανθεκτικές.  Η χρηματιστηριακή αξία των εταιριών που ασχολούνται με τις ΑΠΕ ανέκαμψε ταχύτερα. Αυτό είναι ένα στοιχείο που μπορεί να εμπνεύσει τα funds να πάρουν μεγαλύτερο ρίσκο και να στραφούν σε εμπορικά πρότζεκτ. Το 2019  η άντληση κεφαλαίων για υποδομές είχε φθάσει στο ρεκόρ των 98 δις δολαρίων

Για ορισμένους παίκτες η αναθεώρηση μπορεί να σημάνει την έναρξη οικονομικής συνεργασίας με άλλη εταιρία και άλλους να τους οδηγήσει στην πώληση περιουσιακών στοιχείων. Ολοι θα πρέπει να επανεξετάσουν το χαρτοφυλάκιό τους με βάση τα νέα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη ως γεγονός την είσοδο νέων παικτών στην αγορά, που αυξάνουν τον ανταγωνισμό.

Υβριδικά μοντέλα λειτουργίας : Περίπου τα ¾ των ανώτατων οικονομικών στελεχών που συμμετείχαν στην έρευνα σκοπεύουν να καθιερώσουν σε πιο μόνιμη βάση την τηλεεργασία. Ειδικά στις εταιρίες ηλεκτρισμού,  φαίνεται να προτιμάται μία υβριδική προσέγγιση, ενός συνδυασμού  τηλεργασίας και φυσικής παρουσίας. Η αλλαγή στο εργασιακό μοντέλο χρειάζεται προσεκτικό σχεδιασμό και εκμετάλλευση των νέων δυνατοτήτων. Για παράδειγμα η τηλεεργασία δίνει την ευκαιρία πρόσληψης ατόμων από άλλες περιοχές. Μία από τις  προκλήσεις είναι η ομαλή ενσωμάτωση των τηλε-εργαζόμενων στις ομάδες εργασίας, η κατάλληλη αξιοποίησή τους κλπ ,πράγμα που σημαίνει αναδιοργάνωση του όλου μοντέλου εργασίας.