Τα σοβαρά προβλήματα που απασχολούν  τον εξορυκτικό  κλάδο  έθεσε για μια ακόμη φορά στην νέα πολιτική ηγεσία  του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων,  προβλήματα  αλλά και προτάσεις ώστε να προχωρήσουν  επενδύσεις  που μένουν στις καλένδες. Επισημάνθηκαν για πολλοστή φορά  οι τεράστιες καθυστερήσεις  στις αδειοδοτήσεις που πολλές φορές ξεπερνούν τα 4-5 χρόνια..

Τα προβλήματα αναπτύχθηκαν αναλυτικά από τον πρόεδρο του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων κ. Αθανάσιο Κεφάλα και το Γενικό Διευθυντή του ΣΜΕ  κ. Χρήστο Καβαλόπουλο σε ιδιαίτερα φιλικό και συνεργατικό κλίμα με τον Υπουργό και τον Υφυπουργό ΠΕΝ

Ο Υπουργός ΠΕΝ κ. Σκρέκας ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τις δυνατότητες νέων επενδύσεων στον εξορυκτικό κλάδο που να αφορούν στην ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων.  Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΜΕ κατέθεσε τις απόψεις του τονίζοντας ότι υπάρχουν προοπτικές στην ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων μικτών θειούχων, βωξιτών και αξιοποίησης μαρμαροφόρων κοιτασμάτων με υπόγεια εκμετάλλευση. 

Ο Υπουργός έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την επίλυση ρυθμιστικών εκκρεμοτήτων που αφορούν στην εξόρυξη και είναι αρμοδιότητας του  ΥΠΕΝ, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος  επενδύσεων στον κλάδο.  

Αναλυτικά  ο ΣΜΕ κατέθεσε  στον κύριο Υπουργό μακροσκελές υπόμνημα  και απέστειλε  και συμπληρωματικό υλικό  στα οποία αναλύονται τα εκκρεμούντα θέματα και παρατίθενται προτάσεις αντιμετώπισης των  όσον αφορά: 

• Στην Εθνική Πολιτική για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΟΠΥ), για την οποία υπάρχει άμεση  ανάγκη   επικαιροποίησης και κατάστρωσης στρατηγικής υλοποίησής της
• Στις απαραίτητες ενέργειες για την επιτάχυνση ολοκλήρωσης του Ειδικού Χωροταξικού ΟΠΥ
• Στα προβλήματα καθυστερήσεων στη περιβαλλοντική αδειοδότηση, καθώς στις,  παρά τις ευρωπαϊκές οδηγίες , απαγορεύσεις της εξόρυξης στερεών ορυκτών πρώτων υλών σε προστατευόμενες περιοχές.
• Στην αποτελεσματικότερη αδειοδότηση των εξορυκτικών αποβλήτων και τη συμπλήρωση-τροποποίηση του υπάρχοντος κανονιστικού πλαισίου
• Στα χρονίζοντα προβλήματα από ασάφειες στη δασική νομοθεσία, τα οποία οδηγούν σε αξιοσημείωτες καθυστερήσεις αδειοδότησης και επιβαρύνσεις κόστους για την εξόρυξη
• Στις αναγκαίες τροποποιήσεις και βελτιώσεις στο Λατομικό Νόμο 4512/2018, με βάση την εμπειρία και τις διαπιστωμένες αδυναμίες του στα ήδη τρία χρόνια εφαρμογής του
• Στην ανάγκη βελτίωσης της λειτουργίας των Επιθεωρήσεων Περιβάλλοντος
• Σε αναγκαίες βελτιώσεις στο Ελληνικό Δίκαιο σε σχέση με την περιβαλλοντική συμμόρφωση και τις ποινικές κυρώσεις
• Στις απόψεις του Συνδέσμου για την πρόκληση της απολιγνιτοποίησης
• Στην ανάγκη επιτάχυνσης της θέσπισης της διαδικασίας παράτασης κατά 25 χρόνια των υφισταμένων μεταλλευτικών Οριστικών Παραχωρήσεων 

Μερικές από τις  προτάσεις  του  Συνδέσμου αναφέρονται στη συνέχεια εκτενέστερα :

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ

•  Αδειοδότηση εξορυκτικών έργων εντός προστατευόμενων περιοχών Ν.4685/2020

Να τροποποιηθεί το άρθρο 44 του Ν.4658/20 με τρόπο ώστε να γίνει διαχωρισμός μεταξύ εξορυκτικών στερεών ορυκτών και υδρογονανθράκων, με σκοπό στις προβλεπόμενες χρήσεις γης να επιτρέπεται η εξορυκτική δραστηριότητα για στερεά ορυκτά εντός προστασίας ζωνών της φύσης, με τους περιορισμούς που προβλέπονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις  πρακτικές που εφαρμόζουν και άλλα κράτη  μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Καθυστερήσεις στις εγκρίσεις ΜΠΕ και στην έκδοση ΑΕΠΟ

Να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για :

α. την  επιτάχυνση της πλήρους λειτουργίας του Ηλεκτρονικού Περιβαλλοντικού Μητρώου (ΗΠΜ) και των ΚΕΣΠΑ- ΠΕΣΠΑ,  την άμεση προώθηση προς υπογραφή του έτοιμου σχεδίου ΠΔ για τους Πιστοποιημένους Αξιολογητές Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

β. τη δημιουργία ηλεκτρονικά προσβάσιμου πίνακα ΜΠΕ για έγκριση ή αιτημάτων για ανανεώσεις-τροποποιήσεις ΑΕΠΟ, με αιτιολόγηση των εμφανιζόμενων καθυστερήσεων και συστηματική ανασκόπηση αυτών από την ιεραρχία κάθε τρείς μήνες 

• Καθυστερήσεις ανανέωσης και τροποποίησης ΑΕΠΟ

Εκτός από τη λειτουργία του ΗΠΜ και την τήρηση των χρονικών ορίων που προβλέπουν το άρθρο 3 και 4 του Ν. 4685/2020 να υπάρχει και η άμεση επέμβαση του ΥΠΕΝ προς τις αρμόδιες κεντρικές και περιφερειακές αδειοδοτούσες αρχές, προκειμένου να εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα από το νόμο. 

• Αδειοδότηση εξορυκτικών αποβλήτων

Η διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων στη χώρα μας διέπεται από μία σειρά οδηγιών, αποφάσεων, κανονισμών και καθοδηγητικών εγγράφων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στο Ελληνικό Δίκαιο. Όμως, υπάρχουν πολλές ασάφειες οι οποίες δημιουργούν συχνά προβλήματα και δυσαρμονία στις σχέσεις των εξορυκτικών επιχειρήσεων με τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες και για το λόγο αυτό ο Σύνδεσμος υπέβαλε εμπεριστατωμένη μελέτη για την ρύθμιση της δειγματοληψίας των εξορυκτικών αποβλήτων,, τη μεθοδολογία του χαρακτηρισμού της επικινδυνότητας των εξορυκτικών αποβλήτων, τη μη  χρήση άσχετων νομοθετικών ρυθμίσεων που διέπουν άλλα είδη αποβλήτων, και τέλος  την  αποσαφήνιση της έννοιας του «εξορυκτικού αποβλήτου».

• Οριοθέτηση Υδατορεμάτων

Να γίνουν ενέργειες  ώστε να αναδειχθεί η ιδιαιτερότητα  του θέματος  για τα εξορυκτικά έργα  με:

α. Διευκρινιστική εγκύκλιος για την εφαρμογή της οριοθέτησης ρεμάτων σε εξορυκτικά έργα

β. Τροποποίηση του άρθρου 1 του Ν.4258/2014: Έργα προστασίας ορυχείων που σχετίζονται με τα προβλεπόμενα στον ΚΜΛΕ περί προστασίας εργοταξίων από εισροή υδάτων, εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής του παρόντος νόμου

γ. Τροποποίηση του άρθρου 2 του Ν.4258/2014: Μετά την οριοθέτηση υδατορέματος και την έκδοση της ΑΕΠΟ, τα εξορυκτικά έργα μπορούν να λειτουργήσουν με την προϋπόθεση ότι μέχρι την έκδοση του αντίστοιχου ΠΔ, το υδατόρεμα θα προστατεύεται με μία ζώνη πλάτους 30 μέτρων ένθεν και ένθεν της κοίτης του. 

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΣΑΦΕΙΕΣ ΣΤΗ ΔΑΣΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

•  Επιστροφές–παραδόσεις αποκαταστημένων δασικών εκτάσεων

Η Γενική Διεύθυνση Δασών να εκδώσει εγκύκλιο που θα διευκρινίζει όλα τα θέματα παράδοσης και παραλαβής των αποκατεστημένων εκτάσεων και θα την επιβάλλει στο πλαίσιο εφαρμογής της υπάρχουσας νομοθεσίας.

• Προσδιορισμός ανταλλάγματος χρήσης σύμφωνα με το άρθρο 32 παραγρ.5 του Ν.4280/2014

Να τροποποιηθεί  η  παραγρ.5 εδάφιο 1 του άρθρου 32, ώστε να είναι σαφέστερα τα κριτήρια του προσδιορισμού ανταλλάγματος χρήσης. Κριτήρια όπως «παραγωγικές, προστατευτικές, αισθητικές και λοιπές λειτουργίες τους», οδηγούν σε υποκειμενικές εκτιμήσεις για το αντάλλαγμα χρήσης. 

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΟΥ Ν. 4512/2018

• Εγγυητικές επιστολές αποκατάστασης περιβάλλοντος, άρθρο 55

Μέχρι τώρα έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για να λυθεί το θέμα, χωρίς ακόμη να έχει εξευρεθεί η κατάλληλη πρόταση που θα λύνει άπαξ δια παντός το θέμα με δίκαιο τρόπο και ομαλή μετάβαση από το παλιό καθεστώς, προ του Ν.4512/18 στο νέο καθεστώς όπως προσδιορίζεται από την ΥΑ του 2020.

Ο ΣΜΕ κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις τροποποίησης των τελευταίων ΥΑ, ιδιαίτερα για τα ήδη λειτουργούντα μεταλλεία, λατομεία. 

Συγκεκριμένα:

• Το πεδίο εφαρμογής της πρόσφατης σχετικής ΥΑ 80921/994, να είναι μόνο για λατομεία μαρμάρου, βιομηχανικών ορυκτών και αδρανών εκτός λατομικών περιοχών.
• Εάν στην ΑΕΠΟ  το κόστος αποκατάστασης έχει προσδιορισθεί με «τεκμαρτό» τρόπο, τότε το ποσό της εγγυητικής επιστολής να υπολογίζεται στο 60% του «τεκμαρτού» προσδιορισμού
• Προσθήκη μεταβατικών διατάξεων στη νέα ΥΑ με την οποία, για τα λειτουργούντα λατομεία και για την πρώτη πενταετία εφαρμογής της ΥΑ θα ισομοιράζεται ανά έτος το ύψος της εγγυητικής 

• Εγγυητικές επιστολές διασφάλισης δικαιωμάτων Δημοσίου Ν.4512/18 άρθρο 66 και άρθρο 62 Ν.998/79 

α. Να δοθούν οδηγίες προς τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις των περιοχών του άρθρου 62 στις οποίες δεν ισχύει το τεκμήριο του Δημοσίου επί των δασικών εκτάσεων ούτως ώστε:

α.1. Να μην εφαρμόζουν αναδρομικά, τον υπολογισμό του ύψους της εγγυητικής επιστολής που προβλέπεται στο άρθρο αυτό, αφού τούτο έχει κριθεί και δικαστικά ότι είναι παράνομο.

α.2. Να υπολογίζεται το ύψος της εγγυητικής βάσει του ποσοστού αναλογικού μισθώματος 4% επί τιμής δαπέδου, η οποία σε περίπτωση ιδιοχρησιμοποίησης ή εξαγωγή και επεξεργασίας εκτός του λατομικού χώρου, να υπολογίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 45 του Ν.4512/2018

β. Να τροποποιηθεί η διάταξη του άρθρου 64 του Ν.4442/2016, ώστε η δίκη για την αναγνώριση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων σε περιοχές στις οποίες δεν ισχύει το τεκμήριο του Δημοσίου επί των Δασικών εκτάσεων να κινείται με πρωτοβουλία του Δημοσίου και μόνο εφ’ όσον το Δημόσιο έχει τίτλους ιδιοκτησίας επί συγκεκριμένου ακινήτου.

• Επέκταση λατομικού χώρου σε Λατομική Περιοχή άρθρο 48 παραγρ.9

Τροποποίηση του άρθρου ώστε  να δύναται να πραγματοποιηθεί ως 20% της αρχικής μισθωμένης έκτασης για μία και μόνο φορά, προς όφελος του αιτούντος ο οποίος έχει μισθώσει ένα λατομικό χώρο. Η διάρκεια της μίσθωσης των λατομείων αυτών δεν μπορεί να υπερβαίνει αυτήν του υφιστάμενου λατομείου. 

• Συμψηφισμός πάγιου και αναλογικού μισθώματος και για τα λατομεία αδρανών

Να ισχύει ο συμψηφισμός και για τα λατομεία αδρανών. 

• Επιβολή πράσινου τέλους 1% επί του κύκλου εργασιών, άρθρο 62 παραγρ.3

Ζητήθηκε   η κατάργησή του ως μονομερής ενέργεια που επιβάλλει τέτοιο τέλος μόνο για τις εξορυκτικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα τη μείωση της ανταγωνιστικότητας ενός κατ’ εξοχήν εξαγωγικού κλάδου και δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις από δημιουργία κινήτρου για νέα λατομεία σε νέα περιοχή.   

• Ποινικές κυρώσεις με βάση το άρθρο 55 Ν.4512/2018 και του Ν.1650/1986

Πρέπει να θεραπευθεί το σχετικό νομικό κενό στο ελληνικό Δίκαιο και να προβλεφθεί η δυνατότητα αναστολής της ποινικής διαδικασίας μέχρι την τελεσιδικία της διοικητικής δίκης.

Ήδη από την ακολουθούμενη πρακτική έχουν απαγγελθεί σοβαρές ποινικές κυρώσεις  στελεχών εξορυκτικών επιχειρήσεων. Αυτό, εκτός των άλλων, αυτό το κενό λειτουργεί και ως επενδυτικό αντικίνητρο στην εξορυκτική δραστηριότητα και ως αντικίνητρο λήψης θέσεων ευθύνης από ξένα στελέχη πολυεθνικών ομίλων.

• Αδειοδότηση δανειοθαλάμων - αποθεσιοθαλάμων άρθρο 7 του Ν.4014/2011 και άρθρο 52 του Ν.4512/2018

Να τροποποιηθεί-συμπληρωθεί η νομοθεσία και η και αδειοδότηση δανειοθαλάμων αποκλειστικά και μόνον στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει ενεργό λατομείο αδρανών σε ακτίνα 40 χιλιομέτρων από το έργο που πρόκειται να κατασκευαστεί

Επίσης οι αποθεσιοθάλαμοι πρέπει να απαγορευτούν και από τα παραγόμενα στείρα όσα δεν χρησιμοποιούνται να μεταφέρονται στην πλησιέστερη μονάδα ΑΕΚΚ.

Στη συνάντηση του Συνδέσμου με τον Υφυπουργό Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος κ. Ν. Ταγαρά, συζητήθηκαν συγκεκριμένα και σε μεγαλύτερη έκταση τα  θέματα που αφορούν :

Α.          Στην  ολοκλήρωση του  Ειδικού Χωροταξικού Ορυκτών  Πρώτων Υλών, διότι παρά τα σχόλια που έχουν γίνει στα σχέδια μελέτης που τέθηκαν υπόψη του ΣΜΕ, δεν έχει προχωρήσει η τελική δημοσιοποίηση της μελέτης και το σχέδιο ΚΥΑ για τη ΣΜΠΕ

Β.         Στην επιτακτική ανάγκη για τροποποιήσεις Περιφερειακών Χωροταξικών σε ό,τι αφορά Πρώτες Ύλες, τα οποία δεν αντιμετωπίζουν την εξορυκτική δραστηριότητα  με τον καταλληλότερο τρόπο

Γ.          Τροποποίηση του ισχύοντος νόμου 4607/2019 περί Αιγιαλού και Παραλίας παρά το ότι δεν είναι υπευθυνότητα μόνο του ΥΠΕΝ

Δ.          Περιβαλλοντική Αδειοδότηση:

Εκτέθηκαν αναλυτικότερα στον κ. Υφυπουργό όσα τέθηκαν στο υπόμνημα προς τον Υπουργό ΠΕΝ και αφορούν στις αρμοδιότητες του και συγκεκριμένα θέματα περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, καθυστερήσεων στις εγκρίσεις ΜΠΕ και στις ανανεώσεις-τροποποιήσεις ΑΕΠΟ, στην αδειοδότηση των εξορυκτικών αποβλήτων και σε επιμέρους θέματα που αφορούν έμμεσα στην αδειοδότηση των εξορυκτικών έργων όπως προσδιορισμός ανταλλάγματος χρήσης δασικής έκτασης και λειτουργία δανειοθαλάμων-αποθεσιοθαλάμων 

 Ο Υφυπουργός Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος  κ. Ταγαράς εξέφρασε την ιδιαίτερα θετική του άποψη  για τη σημασία του κλάδου για την εθνική οικονομία και δεσμεύτηκε ότι μετά από τη  μελέτη των προτάσεών μας,  θα οργανώσει  σύντομα  νέα συνάντηση με τους εκπροσώπους του Συνδέσμου και τα αρμόδια στελέχη του Υπουργείου  προκειμένου να συζητηθούν τα αιτήματα και να συμφωνηθεί ο τρόπος επίλυσής τους.