Διαφοροποιήσεις σε ορισμένα από τα βασικά μέτρα που προτείνει η Κομισιόν για την αγορά ηλεκτρισμού περιλαμβάνει το τελευταίο, από τα διάφορα προσχέδια, που καταρτίζονται από τη γραμματεία του Συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας των 27 χωρών-μελών, εν όψει του έκτακτου υπουργικού συμβουλίου της 30ης Σεπτεμβρίου.
Κατ’ αρχήν εντάσσει τον λιγνίτη στο πλαφόν των 180 ευρώ/MWh και εξαιρεί από αυτό τον άνθρακα, μετά από τις πιέσεις πολλών χωρών - μελών, που υποστήριξαν ότι η παραγωγή από άνθρακα κοστίζει ακριβότερα. Δίνει όμως και για τον λιγνίτη το περιθώριο να βγει εκτός πλαφόν, με μία άλλη διατύπωση , η οποία αναφέρει ότι “για να προληφθούν κίνδυνοι επάρκειας, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να θέτουν υψηλότερο πλαφόν για παραγωγούς με υψηλότερο επενδυτικό και λειτουργικό κόστος, σε σχέση με το ευρωπαϊκό πλαφόν”
Κατά τα άλλα, αναφέρει ότι το πλαφόν των 180 ευρώ/MWh προτείνεται για τις πιο φθηνές τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρισμού, όπως τα πυρηνικά, οι ΑΠΕ, και ο λιγνίτης. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ελληνικό πλαφόν για την παραγωγή ηλεκτρισμού από λιγνίτη, (όπως αυτό εφαρμόζεται βάσει του ελληνικού μηχανισμού) είχε οριστεί στα 214 ευρώ/MWh. Μάλιστα το ελληνικό πλαφόν ανά τεχνολογία, το οποίο συμπεριλαμβάνει και την παραγωγή ηλεκτρισμού από φυσικό αέριο, είναι δυναμικό, αναπροσαρμόζεται δηλαδή κάθε μήνα ανάλογα με το κόστος των πρώτων υλών και την τιμή των ρύπων.
Εκτός ευρωπαϊκού πλαφόν μένει η παραγωγή ηλεκτρισμού από φυσικό αέριο, άνθρακα, καθώς και το demand response και η αποθήκευση ενέργειας.
Εξάλλου για να διασφαλιστεί η εφαρμογή του ανώτατου ορίου στα έσοδα της αγοράς από συναλλαγές εντός της ίδιας κάθετα ολοκληρωμένης εταιρείας, τα κράτη μέλη θα πρέπει, ειδικότερα, να αποτρέψουν οποιαδήποτε καταστρατήγηση των υφιστάμενων υποχρεώσεων των παραγωγών.
Το ευρωπαϊκό κείμενο πιέζει για ένα ενιαίο πλαφόν σε όλες τις χώρες της ΕΕ, αφήνοντας κάποιες περιθώρια εξαιρέσων, τα οποία όμως θα πρέπει να διευκρινιστούν. Επίσης ο ελληνικός μηχνανισμός επιβάλλει ανώτατη τιμή στα έσοδα των ΑΠΕ αισθητά χαμηλότερη από τα 180 ευρώ/MWh, τιμή που δεν διευκρινίζεται από το κείμενο αν αποτελεί μία μέση τιμή για τις τεχνολογίες παραγωγής ρεύματος με χαμηλότερο κόστος ή θα λειτουργεί ως πλαφόν για κάθε μία από αυτές.
Επιχειρηματολογώντας υπέρ της θέσπισης ενιαίου πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρισμού από τις φθηνότερες τεχνολογίες, όπως ΑΠΕ, πυρηνικά και λιγνίτης, η ΕΕ υποστηρίζει ότι αν οι ανώτατες τιμές δεν είναι συντονισμένες τότε αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στρεβλώσεις μεταξύ των παραγωγών εντός ΕΕ, καθώς οι εν λόγω παραγωγοί ανταγωνίζονται σε μία ευρωπαϊκή αγορά μέσω των συζευγμένων αγορών.
Οσον αφορά στη κατανάλωση ηλεκτρισμού το επικαιροποιημένο κείμενο δεν αναφέρεται πλέον σε αιχμές τιμών αλλά μόνον στις αιχμές της ζήτησης από τις οποίες ζητείται η περικοπή του 5% της κατανάλωσης. Συνολικά πάντως το έγγραφο της ΕΕ ζητεί να μειωθεί η κατανάλωση ηλεκτρισμού από όλους τους καταναλωτές, νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Περικοπές
Ολες οι χώρες-μέλη πρέπει να προσπαθήσουν να μειώσουν την κατανάλωση ηλεκτρισμού από όλους τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που δεν διαθέτουν έξυπνους μετρητές, όπως τα ελληνικά νοικοκυριά. Προκειμένου να εξοικονομηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα αποθέματα καυσίμων για ηλεκτροπαραγωγή και με στόχο τις πιο ακριβές ώρες παραγωγής ηλεκτρισμού εντός της ημέρας, όταν δηλαδή οι μονάδες φυσικού αερίου επιδρούν καταλυτικά στην τιμή χονδρικής, κάθε χώρα-μέλος θα πρέπει να μειώνει την ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας κατά τις προσδιορισμένες ώρες αιχμής.
Ενας δεσμευτικός στόχος μείωσης της κατανάλωσης 5% κατά τις ώρες αιχμής θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι χώρες-μέλη θα απευθυνθούν σε εκείνους τους καταναλωτές που μπορούν να εξασφαλίσουν ευελιξία, μέσω προσφορών μείωσης της ζήτησης σε ωριαία βάση , συμπεριλαμβανομένων των φορέων συλλογικής εκπροσώπησης (aggregators).
Tα μέτρα μείωσης της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρισμού μπορούν να περιλαμβάνουν καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, δημοσίευση στοχευμένων πληροφοριών για την προβλεπόμενη κατάσταση του συστήματος ηλεκτρισμού, ρυθμιστικά μέτρα που να περιορίζουν τη μη αναγκαία κατανάλωση ενέργειας και στοχευμένα κίνητρα για τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού.
Για τον προσδιορισμό των κατάλληλων μέτρων μείωση της ζήτησης κατά τις ώρες αιχμής, τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν υπόψη, διάφορα μέτρα αγοράς, όπως οι δημοπρασίες ή διαγωνιστικά σχήματα μέσω των οποίων θα δίδονται οικονομικά κίνητρα για την μείωση της κατανάλωσης. Προς το σκοπό αυτό τα κράτη μελη μπορούν να χρησιμοποιήσουν υφιστάμενα σχήματα και να επεκτείνουν υφιστάμενους μηχανισμούς για να αναπτύξουν την απόκριση ζήτησης (demand response). Tα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν οικονομικά κίνητρα ή αποζημίωση για τους συμμετέχοντες στην αγορά που επηρεάζονται από τα μέτρα, στην περίπτωση που επιτυγχάνουν απτή μείωση της κατανάλωσης, επιπρόσθετα της αναμενόμενης κανονικής τους κατανάλωσης
Το πλαφόν
Επιχειρηματολογώντας για την επιλογή των 180 ευρώ/MWh ως πλαφόν για την τιμή του ηλεκτρισμού που παράγεται από ΑΠΕ, πυρηνικά και λιγνίτη, το κείμενο αναφέρει ότι αφενός επί χρόνια οι τιμές στη χονρδική αγορά ήταν σημαντικά χαμηλότερες από τα επίπεδο αυτό, παρά τις όποιες διαφορές ανά χώρα και κάποιες έκτακτες περιστάσεις και αφετέρου ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά έλαβαν την αρχική επενδυτική τους απόφαση με την πρόβλεψη ότι οι τιμές κατά μέσον όρο θα ήταν χαμηλότερες από το επίπεδο αυτό. Επίσης το πλαφόν θα πρέπει να τεθεί στα έσοδα των παραγωγών από την αγορά και όχι στα συνολικά τους έσοδα από την παραγωγή ηλεκτρισμού (όπως τα feed-in premium), προκειμένου να μην επηρεαστεί η αρχική αναμενόμενη κερδοφορία του πρότζεκτ . Ανεξάρτητα από το είδος των συμβολαίων μέσω των οποίων διεξάγεται το εμπόριο ηλεκτρισμού το πλαφόν θα πρέπει να επιβληθεί μόνον στα έσοδα από την αγορά. Το μέτρο αυτό θεωρείται αναγκαίο για να μην πληγούν παραγωγοί που δεν επωφελούνται από τις τρέχουσες υψηλές τιμές, επειδή για παράδεγμα έχουν κάνει hedging στα έσοδά τους για τις διακυμάνσεις στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού.Από την άλλη πλευρά όσον αφορά σε υφιστάμενες ή μελλοντικές συμφωνίες προμήθειας ηλεκτρισμού (ΡΡΑ), είτα για πράσινη ενέργεια είτε για άλλες μορφές ενέργειας ή forward hedges, που οδηγούν σε έσοδα από την αγορά στο επίπεδο του πλαφόν, αυτά τα έσοδα θα πρέπει να παραμείνουν ανεπηρέαστα από τον προτεινόμενο Κανονισμό.
Το πλαφόν δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε τεχνολογίες με υψηλό οριακό κόστος σε σχέση με το καύσιμο που χρησιμοποιούν για την παραγωγή τους, όπως το αέριο, ο άνθρακας καθώς και σε ειδικές τεχνολογίες όπως το demand response και η αποθήκευση.
Προμηθευτές
Οταν παρέχεται στήριξη σε μη οικακούς καταναλωτές, τότε η στήριξη αυτή θα πρέπει να κατευθύνεται σε επενδύσεις απανθρακοποίησης, περιλαμβανομένων των ΑΠΕ, για παράδειγμα μέσω πράσινων ΡΡΑ ή μέσω άμεση επένδυσης στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ ή σε επενδύσεις εξοικονόμησης ενέργειας.
Τέλος σε περίπτωση που υπάρχουν ρυθμιζόμενες τιμές λιανικής κάτω του κόστους, τότε οι προμηθευτές θα πρέπει να αποζημιώνονται για τα κόστη που επωμίζονται όταν πωλούν στις ρυθμιζόμενες τιμές. Η διαφορά θα πρέπει να χρηματοδοτείται από τα έσοδα του πλαφόν στους παραγωγούς ηλεκτρισμού. Προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος τα μέτρα αυτά να οδηγήσουν σε αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού, οι ρυθμιζόμενες τιμές κάτω του κόστους θα πρέπει να καλύπτουν μία περιορισμένη ποσότητα της κατανάλωσης. Οι προμηθευτές τελευταίου καταφυγίου και η επιλογή του προμηθευτή τελευταίου καταφυγίου από κάθε χώρα-μέλος δεν πρέπει να επηρεαστούν από τον νέο κανονισμό .
Διυλιστήρια
Τέλος όσον αφορά την έκτακτη εισφορά στα διυλιστήρια και τις άλλες εταιρίες ορυκτών καυσίμων το νέο σχέδιο διευκρινίζει ότι η εισφορά αυτή θα αφορά μόνον στο τμήμα εκείνο των κερδών της χρήσης του 2022, που είναι αυξημένο πάνω από 20% σε σχέση με τον μέσο όρο των φορολογήσιμων κερδών της τελευταίας τετραετίας (και όχι τριετίας όπως προέβλεπε το προηγούμενο σχέδιο), δηλαδή αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 2018. Το μέτρο θα επανεξεταστεί στις 15 Οκτώβριο 2023.