O Παναγιώτης Λαφαζάνης μπορεί να προτρέπει τον διάδοχό του στο υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Πάνο Σκουρλέτη να διατηρήσει τον αγωγό αερίου Turkish Stream και την ελληνική προέκτασή του σαν την “ναυαρχίδα” της ενεργειακής πολιτικής, όμως διεθνώς πληθαίνουν οι φωνές που εκτιμούν ότι ο αγωγός αυτός δεν θα γίνει ποτέ ή στην καλύτερη περίπτωση θα μετατραπεί σε ένα τοπικό, περιφερειακό έργο διασύνδεσης της Ρωσίας με την Τουρκία.
Ακόμα και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Μόσχας και της Άγκυρας για το πρώτο στάδιο του αγωγού, τη γραμμή που προορίζεται μόνον για την Τουρκία έχουν διακοπεί και αναμένεται να επαναληφθούν τον Νοέμβριο, όταν σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση της Τουρκίας. Χωρίς όμως τη συμφωνία Ρωσίας- Τουρκίας είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί το πρότζεκτ.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μερών δεν σταμάτησαν ποτέ επισήμως, όμως έχουν παγώσει de facto από τα μέσα Ιουνίου, σύμφωνα με κύκλους της ρωσικής κυβέρνησης και της Gazprom που επικαλείται το Russia Today και αποδίδουν την καθυστέρηση στο γεγονός ότι η Τουρκία δεν έχει σήμερα υπουργικό συμβούλιο, επί της ουσίας τουλάχιστον. Διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν παράλληλα την αντίθεση που εκφράζουν για το ευρωπαϊκό σκέλος του έργου τόσο η Ουάσινγκτον όσο και η ΕΕ, το γεωπολιτικό παιχνίδι της Άγκυρας αλλά και τη διαφορά Ρώσων και Τούρκων για τη τιμή του αερίου.
Το αρχικό σχέδιο του Turkish Stream προέβλεπε την κατασκευή 4 γραμμών, χωρητικότητας 15,75 δισ. κυβικών μέτρων αερίου η κάθε μία. Ο αγωγός θα διασχίζει υποθαλάσσια τη Μαύρη Θάλασσα σε μήκος 660 χλμ και ακολουθούν άλλα 250 χλμ επί τουρκικού εδάφους ως τα σύνορα με την Ελλάδα. Η πρώτη γραμμή του Turkish Stream αναμένεται να κοστίσει 3,3 δισ. Ευρώ και προορίζεται για την κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών αερίου της τουρκικής αγοράς. Οι υπόλοιπες τρεις γραμμές αφορούν στο σκέλος, που προορίζεται για την τροφοδοσία της Ευρώπης, μέσω Ελλάδας.
Ωστόσο, ήδη κυκλοφορούν φήμες ότι η Gazprom έχει μειώσει στο μισό, στα 32 δισ. Κυβικά μέτρα αερίου ετησίως από 63 δισ. κμ ετησίως, τη χωρητικότητα του αγωγού. Αναλυτές εκτιμούν ότι ο Turkish Stream μπορεί να καταλήξει ένα τοπικό έργο για τη δεύτερη διασύνδεση Ρωσίας- Τουρκίας και αντ' αυτού η Gazprom θα προτιμήσει την επέκταση του Nord Stream, του αγωγού Ρωσίας- Γερμανίας.
Την ίδια ημέρα, στα μέσα Ιουνίου, που ο τέως υπουργός Παναγιώτης Λαφαζάνης υπέγραφε με τον Ρώσο ομόλογό του Αλεξάντερ Νόβακ στην Αγία Πετρούπολη την κατ' αρχήν και καθόλου δεσμευτική συμφωνία για την επέκταση σε ελληνικό έδαφος του Turkish Stream, η Gazprom υπέγραφε μνημόνιο με τη Shell, τη γερμανική Eon και την αυστριακή OMV για τον διπλασιασμό της χωρητικότητας του Nord Stream, o οποίος με τις κατάλληλες διασυνδέσεις θα μπορούσε να τροφοδοτήσει με ρωσικό αέριο την κεντρική και νότιο Ευρώπη.
Το πρότζεκτ του Turkish Stream, του ρωσικού “Νότιου Διαδρόμου” ανακοινώθηκε σε αντικατάσταση του South Stream, του αγωγού που είχε σχεδιάσει η Μόσχα, με κομβική χώρα τη Βουλγαρία, για την τροφοδοσία των Βαλκανίων και της κεντρικής Ευρώπης. Στρατηγικός στόχος ήταν (και είναι) η παράκαμψη της Ουκρανίας.
Η ακύρωση του South Stream έγινε μετά από τις συνεχείς παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Η Gazrpom, η οποία είχε προχωρήσει τις προετοιμασίες για τον αγωγό, μετέφερε τα βασικά της συμβόλαια για τις σωληνώσεις κλπ στον “διάδοχο” Turkish Stream, δεδομένου ότι από τη Ρωσία και οι δύο αγωγοί ξεκινούν από το ίδιο σημείο. Ξαφνικά όμως τον περασμένο μήνα ακύρωσε τις παραγγελίες των σωλήνων που είχε δώσει στη Saipem, την κατασκευαστική θυγατρική της ιταλικής ENI, με την οποία ο ρωσικός κολοσσός συνεργαζόταν τόσο στον South Stream όσο και στον Turkish Stream.
Το Κρεμλίνο, σύμφωνα με την ρωσική εφημερίδα Kommersant, διαψεύδει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της ακύρωσης του συμβολαίου με την Saipem και της πιθανής μείωσης στο μισό της χωρητικότητας του Turkish Stream
Aναλυτές θεωρούν πάντως ότι ένας “νότιος διάδρομος” αποτελεί προτεραιότητα για τη Gazprom και ότι ο ρωσικός όμιλος δεν σχεδιάζει να τον “παγώσει”. Από την άλλη πλευρά όμως δεν έχει υπογραφεί συμφωνία με την Τουρκία για την τράνζιτ μεταφορά αερίου, ούτε κάν για τη “Γραμμή 1”. Εάν τελικώς υπογραφεί η συμφωνία με την Άγκυρα για τη τράνζιτ μεταφορά, θα είναι μία νέα όδευση για τον εφοδιασμό της Ευρώπης με ρωσικό αέριο, η οποία θα προσθέσει και δεν θα αντικαταστήσει τις υπάρχουσες διαδρομές, αναφέρουν.
Η Gazprom όμως έχει συμφωνήσει και για τον διπλασιασμό της χωρητικότητας του Nord Stream. Ιδανικά θα ήθελε να μπορέσει να υλοποιήσει και τα δύο πρότζεκτ, όμως αν αυτό συνέβαινε θα οδηγούσε σε υπερπροσφορά αερίου στη κεντρική και νότιο Ευρώπη. Ισως το σημαντικό για τον ρωσικό κολοσσό είναι να δείξει στους Ευρωπαίους ότι μπορεί να εγκαταλείψει το ένα πρότζεκτ για το άλλο, προκειμένου να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της θέση.
