Την εισαγωγή φόρου άνθρακα στα σύνορα της Ευρώπης προωθεί η ΕΕ, με το διττό στόχο, αφενός να ενισχύσει τα έσοδά της προκειμένου να χρηματοδοτήσει το “Σχέδιο Ανάκαμψης” και και αφετέρου να μειώσει τον κίνδυνο μεταγκατάστασης βιομηχανιών σε τρίτες χώρες, λόγω του υψηλού περιβαλλοντικού κόστους εντός ΕΕ.
Στόχος των Βρυξελλών είναι να συγκεντρώνουν περί τα 14 δισ. ευρώ ετησίως από τον φόρο άνθρακα, ο οποίος θα αρχίσει να εφαρμόζεται από το 2023.
Ηδη προς την κατεύθυνση αυτή η Κομισιόν κάλεσε σε δημόσια διαβούλευση όλους τους ενδιαφερόμενους, αφενός για να συγκεντρώσει προτάσεις για το πώς θα σχεδιαστεί ο φόρος - ο ευρωπαϊκός μηχανισμός προσαρμογής άνθρακα, όπως αποκαλείται - και αφετέρου για να καταγράψει τους τομείς που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την επιβολή ενός τέτοιου μέτρου, προλαμβάνοντας τη διαρροή άνθρακα, δηλαδή τη μετεγκατάσταση ενεργοβόρων βιομηχανιών σε τρίτες χώρες και της άντλησης πόρων υπέρ του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Βασικός στόχος του νέο μηχανισμού είναι να διασφαλίσει ότι οι βιομηχανίες έντασης ενέργειας της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτροπαραγωγής, του χάλυβα, της διύλισης και της βαριάς βιομηχανίας δεν θα μεταφέρουν τα εργοστάσιά τους σε περιοχές με λιγότερο αυστηρές προδιαγραφές για τις εκπομπές άνθρακα, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.
Ο όποιος διασυνοριακός μηχανισμός άνθρακα αποφασιστεί θα πρέπει συμμορφώνεται με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και άλλες διεθνείς δεσμεύσεις που έχον ληφθεί για το διεθνές εμπόριο, όπως αναφέρει η ΕΕ στο κείμενο που ανάρτησε για τη δημόσια διαβούλευση.
Φαίνεται ωστόσο εξαιρετικά πιθανό ότι οποιαδήποτε απόπειρα της ΕΕ να επιβάλει τιμή άνθρακα σε επιλεγμένες εισαγωγές από επιλεγμένες χώρες θα οδηγήσει σε ένταση και σε τριβές με τις χώρες αυτές.
Η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα που παρουσίασε την ιδέα επιβολής ενός φόρου άνθρακα στα σύνορα της ΕΕ και μάλιστα από πολύ παλιά, από το 2009. Καθώς όμως η υπόλοιπη Ευρώπη δεν φάνηκε να ενστερνίζεται την πρόταση αυτή, η ιδέα μπήκε σιγα-σιγά στο συρτάρι.
Στα χρόνια που πέρασαν, οι κλιματικές φιλοδοξίες της Ευρώπης αυξήθηκαν. Η ΕΕ θέλει να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος ως το 2050 και για το σκοπό αυτό πρέπει να αντλήσει κεφάλαια, ιδιαίτερα την περίοδο αυτή που επιχειρεί να συνδυάσει την ανάκαμψη από την ύφεση λόγω της πανδημίας με την πράσινη οικονομία.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες στις 21 Ιουλίου κάλεσαν την Κομισιόν να παρουσιάσει τον επόμενο χρόνο το σχέδιο αυτού του νέου μηχανισμού που θα μπορούσε να αντλήσει από 5 ως 14 δισ. ευρώ ετησίως, ποσό που θα κατευθυνθεί στη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ.
Αντικατάσταση των δωρεάν δικαιωμάτων
Ο νέος μηχανισμός θα αποτελέσει μία εναλλακτική της τρέχουσας διαδικασίας με την παροχή δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου ρύπων (ETS) ή της αποζημίωσης για το υψηλότερο κόστος ηλεκτρισμού προς τις βιομηχανίες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον κίνδυνο διαρροής άνθρακα.
Οι Βρυξέλλες είναι έτοιμες να εξετάσουν διάφορες προσεγγίσεις για το θέμα, όλες σε σχέση με τις τιμές του διοξειδίου του άνθρακα εντός ΕΕ.
Στο πλαίσιο αυτό οι ιδέες που έχουν πέσει στο τραπέζι ξεκινούν από έναν φόρο άνθρακα στα σύνορα της Ευρώπης σε ορισμένα επιλεγμένα εισαγόμενα προϊόντα έντασης άνθρακα, ή ένα είδος τέλους ακόμα και την επιβολή ΦΠΑ σε προϊόντα προερχόμενα είτε από την Ευρώπη, είτε εκτός Ευρώπης, από τομείς της βιομηχανίας που εμπίπτουν στο carbon leakage (διαρροή άνθρακα)
Μία άλλη οψιόν θα μπορούσε να είναι η Ευρώπη να απαιτήσει από τους εισαγωγείς ξένων προϊόντων να αγοράζουν ευρωπαϊκά δικαιώματα ρύπων. Αυτή η πρακτική θα οδηγούσε στην επέκταση του ευρωπαϊκού συστήματος ETS (εμπορία ρύπων) και στις εισαγωγές ή στη δημιουργία ενός ειδικού pool δικαιωμάτων ρύπων για εισαγωγή εκτός των ETS, που θα αντανακλούσαν όμως τις τιμές των ευρωπαϊκών ETS.
H Eυρώπη επίσης χρειάζεται αναλυτικές προτάσεις, πληροφορίες και στοιχεία για το πώς θα ανακαλύπτει και θα πιστοποιεί την περιεκτικότητα σε άνθρακα των εισαγόμενων προϊόντων.
Εξάλλου θα διερευνηθε΄ κατά πόσον οι Ευρωπαίοι εξαγωγείς θα μπορούν να λαμβάνουν επιστροφή για το κόστος άνθρακα, πράγμα που θα τους επιτρέψει να έχουν χαμηλότερες τιμές εξαγωγής.
Η δημόσια διαβούλευση για τον νέο Μηχανισμό λήγει στις 28 Οκτωβρίου 2020
Το μέτρο, όπως είναι αναμενόμενο, αφορά και όλες τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, όπως έχει ήδη δηλώσει από τον περασμένο Μάρτιο ο αρμόδιος Επίπτροπος Πάολο Τζεντιλόνι.
Η Ευρώπη σήμερα εισάγει ηλεκτρική ενέργεια από χώρες εκτός ΕΕ όπως η Ουκρανία, η Ρωσία, η Σερβία, η Αλβανία, η Βόρειος Μακεδονία, η Τουρκία και η Βρετανία, μετά το Brexit.
Πρέπει να τεθεί φόρος άνθρακα στις εισαγωγές ηλεκτρισμού για να μην επιτρέψουμε σε ρυπογόνες μορφές παραγωγής να εισβάλουν με έναν άλλο τρόπο και να αποτρέψουμε την είσοδο προϊόντων με υψηλό αποτύπωμα άνθρακα, έχει δηλώσει ο κ. Τζεντιλόνι.
