Σε σταθερές και πιο προσιτές τιμές επέστρεψαν οι αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ το  τελευταίο τρίμηνο του 2023, καταγράφοντας ταυτόχρονα σημαντική πρόοδο στη διαφοροποίηση των προμηθειών και στην ενσωμάτωση περισσότερων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Στις διαπιστώσεις αυτές καταλήγουν οι δύο  εκθέσεις της Κομισιόν για τις ευρωπαίκές αγορές ηλεκτρισμού και αερίου το 4ο τρίμηνο του 2023,  που δημοσιοποιήθηκαν χθες.

Οι εκθέσεις υπογραμμίζουν ότι η συνολική κατανάλωση φυσικού αερίου το 2023 ήταν 7% χαμηλότερη από το 2022 και 20% χαμηλότερη από το 2021. Οι συνολικές εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μειώθηκαν στα 43 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm), από 79 bcm το 2022 και 150 bcm το 2021. Ταυτόχρονα, το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές (44%) ξεπέρασε για πρώτη φορά το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων (32%).

Αέριο

Η έκθεση για την αγορά φυσικού αερίου υπογραμμίζει τις ενισχυμένες εισαγωγές LNG, τα σταθερά επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου και τη χαμηλότερη κατανάλωση αερίου, που οδήγησε σε χαμηλότερη ζήτηση εισαγωγών και στην επιστροφή των τιμών χονδρικής στα ιστορικά τους επίπεδα με παράλληλο μετριασμό των τιμών λιανικής. 

Οι συνολικές εισαγωγές αερίου κατά το ημερολογιακό έτος 2023  μειώθηκαν στα 290 bcm, 13% λιγότερες από το 2022 (335 bcm) και 14% λιγότερες από το 2021 (336 bcm). Το μερίδιο του υγροποιημένου αερίου  (LNG) έφθασε στο 41% ​​το τελευταίο τρίμηνο. Οι σημαντικότεροι προμηθευτές LNG ήταν η Νορβηγία (30%), οι ΗΠΑ (19%), η Ρωσία (15%), η Βόρεια Αφρική (14%), το Ηνωμένο Βασίλειο (6%), το Κατάρ (5%), το Αζερμπαϊτζάν (4%) και η Νιγηρία (3%). Το μερίδιο των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ αυξήθηκε τόσο σε ετήσια όσο και σε τριμηνιαία βάση, φτάνοντας έως και στο 50%,  το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους.

Τα επίπεδα αποθήκευσης αερίου στην ΕΕ ανήλθαν σε νέα υψηλά ρεκόρ το 2023, με το μέσο ποσοστό πλήρωσης αποθήκευσης αερίου  κατά 30% υψηλότερο από το 2022 και και κατά 49% υψηλότερο από το 2021. Το τέταρτο τρίμηνο του 2023, ο μέσος ρυθμός πλήρωσης έφθασε στο  95%, κατά 8% υψηλότερος από το προηγούμενο τρίμηνο. Αυτό βέβαια εξηγείται από την εποχικά υψηλότερη ζήτηση, δεδομένου ότι το τελευταίο τρίμηνο κάθε έτους οι αποθήκες αερίου της ΕΕ ανεφοδιάζονται συχνότερα, λόγω της αυξημένης κατανάλωσης για τις ανάγκες θέρμανσης. . Ετσι σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2023,  η κατανάλωση φυσικού αερίου το τελευταίο τρίμηνο, παρουσίασε αύξηση κατά 71% (σε 96 bcm).

Η εντός ΕΕ  παραγωγή φυσικού αερίου μειώθηκε περαιτέρω, τόσο σε ετήσια όσο και σε τριμηνιαία βάση, καλύπτοντας μόνο το 11% της κατανάλωσης της ΕΕ το 2023. Το 2023, η ετήσια παραγωγή ήταν 38 bcm, 20% χαμηλότερη από το 2022 και 26% χαμηλότερη από το 2021. Το 4ο τρίμηνο του 2023, η “εγχώρια”  παραγωγή ήταν 8 bcm, 5% λιγότερο από το προηγούμενο τρίμηνο.

Όσον αφορά στις τιμές, η έκθεση επιβεβαιώνει ότι οι τιμές χονδρικής στην Ευρώπη μειώθηκαν κατά 67% σε σχέση με το 2022. Το τέταρτο τρίμηνο του 2023, οι τιμές χονδρικής κορυφώθηκαν στα 55 €/MWh στα μέσα Οκτωβρίου, πριν υποχωρήσουν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο για να φτάσουν τα 30 €/MWh το τελευταία ημέρα διαπραγμάτευσης του έτους. Η μέση τιμή τριμήνου ήταν 41 €/MWh, 24% υψηλότερη σε σχέση με το προηγούμενου  τρίμηνο, αλλά 57% χαμηλότερη από έτος σε έτος.

Για τις λιανικές τιμές του φυσικού αερίου, τα τριμηνιαία στοιχεία δείχνουν αύξηση 2% (σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο). Η τιμή πάντως εξακολουθεί να είναι 31% χαμηλότερη από το τέταρτο τρίμηνο του 2022. Το 2023, η μέση τιμή λιανικής πώλησης φυσικού αερίου ήταν 116 €/MWh, 17% χαμηλότερη από το 2022 ( 139€/MWh) και 55% υψηλότερα από το 2021 (75€/MWh).

Ηλεκτρισμός

Η έκθεση για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας καταγράφει τη συνεχιζόμενη βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών, με  την υποχώρηση των τιμών χονδρικής από τα υψηλά επίπεδα της κρίσης του 2022. Ο  Ευρωπαϊκός Δείκτης Ηλεκτρικής Ενέργειας διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στα 95 €/MWh το 2023, κατά 57% χαμηλότερο από το 2022. Η συνολική κατανάλωση ηλεκτρισμού στην ΕΕ μειώθηκε τον προηγούμενο χρόνο κατά 3% σε σχέση με το 2022. Παρά τη μείωση που παρατηρήθηκε στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, η κατανάλωση στο τέταρτο τρίμηνο του 2023 κατέγραψε μικρή αύξηση, της τάξης του 2%, σε σχέση  με το τελευταίο τρίμηνο του 2022.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί η αναφορά της έκθεσης στις ώρες σύγκλισης των τιμών στις συζευγμένες αγορές, με την Ιταλία και την Ελλάδα, των οποίων η σύζευξη αγορών έγινε στα μέσα Δεκεμβρίου 2020 να αυξάνουν σταδιακά κάθε χρόνο το επίπεδο σύγκλισης. Το 2023,  η σύγκλιση τιμών σε ωριαία βάση μεταξύ των 2 αγορών έφθασε στο 30%.

Η έκθεση σημειώνει την πρόοδο στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια με το 44% της ετήσιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας να παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ενώ η παραγωγή από ορυκτά καύσιμα μειώθηκε στο 32% (σε σχέση με 38% και 39% αντίστοιχα το 2022). Η ηλιακή και  η αιολική ενέργεια σημείωσαν αύξηση 15% στην παραγωγή το 2023 (+87 TWh). Η παραγωγή αιολικής ενέργειας από χερσαία πάρκα αυξήθηκε κατά 14% (+51 TWh) και η ηλιακή παραγωγή αυξήθηκε κατά 19% (+31 TWh). Η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε  κατά 17% (+49 TWh), ενώ η υπεράκτια αιολική παραγωγή αυξήθηκε κατά 10% (+5 TWh). 

Το 2023 σημειώθηκε νέο ρεκόρ εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ,  καθώς το ηλιακό και το αιολικό δυναμικό αυξήθηκε κατά 14% σε ετήσια βάση (από 320 TW το 2022 σε 365 TW το 2023). Η εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών αυξήθηκε κατά 22%, ενώ η χερσαία και η υπεράκτια αιολική ισχύς αυξήθηκαν κατά 8% και 11%, αντίστοιχα.

Η παραγωγή ενέργειας από ορυκτά  καύσιμα  μειώθηκε κατά 24% το 2023. Η παραγωγή από ανθρακικές μονάδες  μειώθηκε κατά 28% (-118 TWh), ενώ η παραγωγή από μονάδες φυσικού αερίου,  με λιγότερες εκπομπές CO2,  μειώθηκε κατά 20% (-88 TWh). Η πτώση της παραγωγής από μονάδες που καίνε ορυκτά καύσιμα στηρίχθηκε από τη χαμηλότερη ζήτηση και τη διαρκή παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η πυρηνική παραγωγή αυξήθηκε κατά 2% (+9 TWh) το 2023.

Μια άλλη θετική εξέλιξη ήταν η επιβεβαίωση ότι οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων (EV) στην ΕΕ έφτασαν τα 2,3 εκατομμύρια το 2023 (+16%), με σχεδόν 643.000 νέα ηλεκτρικά οχήματα να πωλούνται  κατά το 4ο τρίμηνο του 2023. Οι επιδόσεις του τελευταίου τριμήνου 2023 μεταφράζονται σε αύξηση του μεριδίου των ηλεκτρικών οχημάτων στο 25% της αγοράς, ποσοστό που είναι μεν  χαμηλότερο από το αντίστοιχο στην Κίνα, αλλά 2,5 φορές πάνω από το μερίδιο αγοράς στις Η.Π.Α.