Με υπουργική απόφαση αποκλείεται η κατασκευή φραγμάτων, υδροηλεκτρικών έργων και σταθμών όλων των κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ), στο τμήμα του διασυνοριακού ποταμού Αώου που είχε χαρακτηριστεί, Προστατευόμενο Τοπίο και Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός.
Σε κοινή ανακοίνωση των οργανώσεων MedINA, Πίνδος Περιβαλλοντική, The Green Tank, τονίζεται:
Χαιρετίζουμε την έκδοση της πολυαναμενόμενης απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία συμπληρώνει το καθεστώς προστασίας του ποταμού Αώου και αναγνωρίζει τη σημασία του ως ποταμού ελεύθερης ροής. Η απόφαση-ορόσημο (αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/61146/1573) θέτει τους όρους προστασίας εντός του τμήματος που έχει χαρακτηριστεί ως Προστατευόμενο Τοπίο και Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός από τον Νοέμβριο του 2023. Η προστατευόμενη αυτή περιοχή, η οποία εκτείνεται από τα όρια του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου έως τα σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας, περιλαμβάνει τον ποταμό Αώο από τη γέφυρα της Κόνιτσας και κατάντη, τμήμα του ποταμού Βοϊδομάτη και το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης απορροής του ποταμού Σαραντάπορου.
Η απόφαση αποκλείει την κατασκευή φραγμάτων, καθώς και τη χωροθέτηση υδροηλεκτρικών έργων και σταθμών όλων των κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ), που αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για την ελεύθερη επικοινωνία των νερών του ποταμού, την ιδιαίτερη οικολογική του αξία και υδρομορφολογική του ακεραιότητα. Παράλληλα, επιτρέπονται δραστηριότητες που διαφυλάσσουν την ενίσχυση της οικονομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών (γεωργία, κτηνοτροφία, τουρισμός κ.ά.) και την πολιτισμική κληρονομία τους.
Αυτή η σημαντική νίκη-ορόσημο είναι και αποτέλεσμα της προσπάθειας των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών MedINA, Πίνδος Περιβαλλοντική, The Green Tank και της συμμαχίας «Σώστε τη Μπλε Καρδιά της Ευρώπης», οι οποίες λαμβάνοντας υπόψη την οικολογική αξία του ποταμού και έχοντας αφουγκραστεί τις τοπικές κοινωνίες, μοιράστηκαν τις προτάσεις τους με την ελληνική πολιτεία για την ενίσχυση της θεσμικής προστασίας του Αώου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια ασπίδα προστασίας για την ελεύθερη ροή του Αώου, των κύριων παραποτάμων του, Βοϊδομάτη και Σαραντάπορου, και όλων των ρεμάτων αυτών, που εμπίπτουν εντός του νεοσύστατου σχηματισμού. Μπαίνουν έτσι ισχυρά θεμέλια για τη διατήρηση και την αποτελεσματική διαχείριση της λεκάνης απορροής του ποταμού. Προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη προστασία και θωράκιση του ποτάμιου δικτύου αποτελεί η εφαρμογή ενός ενιαίου καθεστώτος προστασίας που θα εκτείνεται σε ολόκληρη τη λεκάνη απορροής του Αώου και θα θέτει αντιστοίχως ισχυρούς όρους και περιορισμούς.
Με το βλέμμα στο μέλλον, το επόμενο βήμα περιλαμβάνει την αναβάθμιση της προστασίας της περιοχής σε Εθνικό Πάρκο, μέσω της επέκτασης των ορίων του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου προς τα σύνορα Ελλάδας – Αλβανίας. Έτσι, αυτή η προστατευόμενη περιοχή θα μπορεί στη συνέχεια να ενωθεί με το γειτονικό Εθνικό Πάρκο Vjosa προκειμένου να θεσπιστεί το πρώτο Διασυνοριακό Εθνικό Πάρκο Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη, Αώος/Vjosa, κοινό όραμα της συμμαχίας μας.
«Η διατήρηση του ποταμού Αώου ως ενός ποταμού ελεύθερης ροής αποτελεί θρίαμβο τόσο για τη φύση όσο και για τις τοπικές κοινότητες. Με την απόφαση αυτή γίνεται ένα ακόμα βήμα ώστε να διασφαλιστεί ότι το απαράμιλλο τοπίο της περιοχής δε θα αλλοιωθεί, ότι η οικολογική ακεραιότητα του ποταμού θα διαφυλαχθεί προς όφελος της βιοποικιλότητας και των επόμενων γενεών, οι οποίες θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν τις υπηρεσίες που ο ποταμός προσφέρει απλόχερα εδώ και αιώνες», υποστήριξε ο Αλέξης Κατσαρός, Εκτελεστικός Διευθυντής του MedINA.
«Το παζλ προστασίας του Αώου συμπληρώνεται και η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη για ένα ποτάμι σύμβολο. Την προηγούμενη εβδομάδα εγκρίθηκε ο νέος ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης, που προβλέπει την απελευθέρωση των ποταμών από εμπόδια, φραγμούς και φράγματα με στόχο την αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων μέχρι το 2030. Ο Αώος είναι ένας από τους τελευταίους ελεύθερους ποταμούς της Ευρώπης και με το νέο καθεστώς προστασίας πλέον υπάρχει και η θεσμική κατοχύρωση ότι θα παραμείνει έτσι», δήλωσε η Ιόλη Χριστοπούλου, Διευθύντρια Πολιτικής και Συν-ιδρύτρια του Green Tank.
«Σε μια εποχή πολύ δύσκολη για την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος, η διατήρηση του Αώου σε ελεύθερη ροή είναι μια πολύ ουσιαστική, όσο και κρίσιμη πρωτοβουλία. Ο Αώος πρέπει να παραμείνει ένα ποτάμι ελεύθερης ροής και να αποτραπούν εξελίξεις που θα διαταράξουν το οικοσύστημα, αλλά θα επιδράσουν και αρνητικά στις ήπιες ανθρώπινες δραστηριότητες που αναπτύσσονται, χρόνια τώρα, κατά μήκος του ποταμού. Στον Αώο, το περιβάλλον είναι πλούτος, ανάπτυξη, αλλά και ταυτότητα και σε αυτή την κατεύθυνση, της ‘ολιστικής’ διαχείρισης, πρέπει να κατευθύνονται και οι αποφάσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις», συμπλήρωσε ο Γιάννης Βραζιτούλης, Πρόεδρος της Πίνδος Περιβαλλοντική.
