Τη σημασία που κυρίως έχει για την Κύπρο η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα υπογράμμισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας ότι αν εξασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα του έργου, τότε ξεπερνιούνται πολλά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου και του γεωπολιτικού.
Πρόκειται για το βασικό μήνυμα του πρωθυπουργού, όπως διατυπώθηκε στην απάντησή του σε σχετικό ερώτημα κατά τη συνέντευξη τύπου στη ΔΕΘ. Ενα μήνυμα με ιδιαίτερη σημασία εν όψει της κρίσιμης σύσκεψης που πραγματοποιείται αύριο, 10 Σεπτεμβρίου, στη Λευκωσία για να αρθεί το αδιέξοδο. Στη σύσκεψη που συγκάλεσε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, θα συμμετάσχει ο υπουργός Περιβάλλοντος- Ενέρεγεις Θόδωρος Σκυλακάκης, ο Κύπριος ομόλογός του Γιώργος Παπαναστασίου καθώς και οι εκπρόσωποι όλων των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαβανομένου του ΑΔΜΗΕ και της γαλλικής Nexans, της εταιρίας που κατασκευάζει το καλώδιο.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει κρύψει τη δυσφορία της για την τροπή που έχει λάβει η υπόθεση της ηλεκτρικής διασύνδεσης το Great Sea Interconnector, όπως ονομάζεται το έργο, με τη συνεχή αμφιθυμία της Λευκωσίας. Μάλιστα σε τηλεδιάσκεψη για το ίδιο θέμα που προηγήθηκε τη Δευτέρα (2/9), η ελληνική πλευρά είχε μείνει η εντύπωση ότι είχαν καλυφθεί αρκετές από τις κυπριακές ενστάσεις. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση που έδωσε ο κ. Σκυλακάκης, όταν ρωτήθηκε για την επερχόμενη σύσκεψη της Τρίτης :”"δεν έγιναν αυτά που περιμέναμε. Θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε το θέμα την Τρίτη σε σύσκεψη που συγκάλεσε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και στην οποία ενημερώθηκα από τον Κύπριο υπουργό Ενέργειας ότι θα συμμετάσχω”. είπε.
Ο πρωθυπουργός χθες τόνισε ότι το Great Sea Interconnection είναι ένα σημαντικό έργο για όλους και ειδικά για την Κύπρο, καθώς θα βγάλει τη χώρα από την ενεργειακή απομόνωση. Πρόσθεσε ότι έχει σημασία το έργο “να βγαίνει οικονομικά” και οτι “αν εξασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητά του, το έργο θα γίνει και θα ξεπεραστούν και τα όποια γεωπολιτικά”.
Ο ΑΔΜΗΕ που είναι ο φορέας υλοποίησης της διασύνδεσης, έχει ζητήσει, μεταξύ άλλων, να ξεκινήσει από το 2025, δηλαδή από την έναρξη κατασκευής του έργου, η ανάκτηση εσόδου, καθώς και την ανάληψη του γεωπολιτικού ρίσκου από την Ελλάδα και την Κύπρο, κατ’ αναλογία του μήκους του καλωδίου στις δύο χώρες (37%-63% αντίστοιχα), που σημαίνει την ανάκτηση των δαπανών που θα έχει κάνει ο ΑΔΜΗΕ ακόμα και η διασύνδεση δεν υλοποιηθεί, λόγω εξωγενούς παρέμβασης, εννοώντας προφανώς την Τουρκία. Πρόκειται για τα δύο βασικά ζητήματα με τα οποία διαφωνεί η Κύπρος, θέτοντας θέμα κόστους και προφανώς ζητώντας αυτό να επιμεριστεί διαφορετικά.
Για την ανάκτηση των δαπανών του ΑΔΜΗΕ από το 2025, ένα ποσό που για την Λευκωσία ανέρχεται σε περίπου 25 εκατ. ευρώ κατ’ έτος ως το 2030, στη σύσκεψη, που έγινε στις 2 Σεπτεμβρίου, είχε φανεί να κερδίζει έδαφος η ιδέα το κόστος αυτό να καλυφθεί από τα έσοδα των δημοπρασιών ρύπων, προκειμένου να μην επιβαρυνθούν εκ των προτέρων οι Κύπριοι καταναλωτές αλλά να αρχίσουν να πληρώνουν όταν ολοκληρωθεί και λειτουργήσει η διασύνδεση, δηλαδή από το 2030, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα τουλάχιστον. Φαίνεται όμως ότι και αυτή η πρόταση, ή κάποιες πτυχές της “κόλλησαν” στην κυπριακή πλευρά, όπως και η ανάληψη του γεωπολιτικού ρίσκου, για το οποίο η Κύπρος διεκδικεί αν μη τι άλλο διαφορετικό επιμερισμό του κόστους μεταξύ Αθήνας, Λευκωσίας και Βρυξελλών, ενώ ακόμα δεν είναι σαφές πώς θα συμμετάσχει το κυπριακό δημόσιο στο πρότζεκτ, με βάση την αρχική εξαγγελία της Λευκωσίας για συμμετοχή με 100 εκατ. ευρώ.
Ας σημειωθεί ότι η ΡΑΑΕΥ έχει ήδη εγκρίνει την ανάκτηση εσόδου για τον ΑΔΜΗΕ από το 2025, μέσω της ανάλογης χρέωσης στα τέλη δικτύου, όπως και το γεωπολιτικό ρίσκο, δηλαδή την ανάκτηση από τον ΑΔΜΗΕ των δαπανών που θα κάνει, ακόμα και αν δεν υλοποιηθεί η διασύνδεση, για το 37% του έργου που αντιστοιχεί στην ελληνική πλευρά.
Η συνολική επένδυση για το Great Sea Interconnector ανέρχεται σε 1,9 δισ. ευρώ- ποσό που όσο καθυστερεί το έργο μπορεί να αυξηθεί-, ενώ μόνον το καλώδιο μήκους 1.208 χλμ μεταξύ Κρήτης- Κύπρου, στοιχίζει 1,43 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τη σύμβαση που υπέγραψε ο ΑΔΜΗΕ με την Nexans, τον Ιούλιο του 2023. Μάλιστα ήδη έχουν ξεκινήσει οι εκταμιεύσεις προς τη Nexans για τη διαδικασία κατασκευής του καλωδίου..
