Η κλιματική αλλαγή είναι μια από τις πιο τρομακτικές προκλήσεις της εποχής μας. Είναι αναμφίβολα μια υπαρξιακή απειλή για την ανθρώπινη επιβίωση στον πλανήτη. Παρά τις προσπάθειες μεγάλης κλίμακας τις τελευταίες δεκαετίες, η ευαισθητοποίηση για το θέμα εξακολουθεί να είναι περιορισμένη και να παρεμποδίζεται από πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές εκτιμήσεις.
Η ταινία ντοκιμαντέρ του πρώην Αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Αλ Γκορ, "An Inconvenient Truth", που κυκλοφόρησε το 2006, ήταν η πρώτη μεγάλη προσπάθεια ενός πολιτικού να παρουσιάσει σε παγκόσμιο κοινό τις καταστροφές της υπερθέρμανσης του πλανήτη και την ανάγκη για προληπτικά μέτρα από ολόκληρο τον κόσμο.
Κάθε καλοκαίρι, η απώλεια πολύτιμων ζωών από τα κύματα καύσωνα σε ορισμένα μέρη του κόσμου μας προσφέρει μια νέα υπενθύμιση της διαφαινόμενης κλιματικής κρίσης, η οποία εξακολουθεί να περιμένει αποτελεσματική απάντηση από όλους μας. Περίπου 100 άνθρωποι πέθαναν από τη ζέστη στην Ινδία μόνο τις τελευταίες ημέρες, ενώ εκατοντάδες θάνατοι σε όλο τον κόσμο κάθε καλοκαίρι δεν αναφέρονται.
Παρά τα επαρκή επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τους κινδύνους, η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη εξακολουθούν να υπόκεινται σε πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικοπολιτιστικές διαμάχες. Η πολιτικοποίηση της κλιματικής αλλαγής είναι μια ατυχής πραγματικότητα που πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ηθική υποχρέωση. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε τον βαθμό στον οποίο ο χρόνος είναι ακόμα με το μέρος μας. Το ντοκιμαντέρ του Γκορ μας είπε σχεδόν πριν από 20 χρόνια ότι ουσιαστικά καθόμασταν πάνω σε μια ωρολογιακή βόμβα από την άποψη του επείγοντος χαρακτήρα της κλιματικής κρίσης.
Η επιστήμη παρέχει τη βάση για τη γνώση για το κλίμα και τη δράση για το κλίμα, με όλους τους άλλους σχετικούς τομείς που βασίζονται σε αυτήν. Οι επιστήμονες και οι ειδικοί στο κλίμα είναι αυτοί που μας λένε την αλήθεια για το θέμα και τα διορθωτικά μέτρα που πρέπει να λάβει η παγκόσμια κοινότητα για να αποτρέψει μια κλιματική καταστροφή.
Αλλά, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι χωρίς πολιτική βούληση στα υψηλότερα επίπεδα κυβερνήσεων και κοινωνική ευαισθητοποίηση σε όλες τις κοινωνίες, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θα χάσει το νόημά της. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι το θέμα της κλιματικής αλλαγής δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επιστήμη για χάρη της επιστήμης. Αντίθετα, θα πρέπει να θεωρείται ως μια πραγματική, κοινή απειλή για ολόκληρη την ανθρώπινη φυλή που απαιτεί κοινή και επείγουσα παγκόσμια δράση.
Όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σίγουρα υπάρχουν λόγοι να είμαστε απαισιόδοξοι αλλά και αισιόδοξοι. Αλλά, θα ήταν καλύτερο να υιοθετήσουμε μια πιο ρεαλιστική και ρεαλιστική προσέγγιση. Από πολιτική πλευρά, θα είναι δύσκολο να μεταφέρουμε το μήνυμα ποιες εξελίξεις είναι φιλικές προς το περιβάλλον και ποιες όχι, και ποιες πρέπει να περιορίσουμε.
Θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου να λειτουργήσουν πιο επιλεκτικά ως προς την οικονομική ανάπτυξη, απλώς και μόνο επειδή είναι καθυστερημένες στη διαδικασία. Τέτοιες χώρες μπορούν δικαίως να υποστηρίξουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας στο περιβάλλον έχει ήδη γίνει από τις πιο προηγμένες οικονομίες του κόσμου και έτσι θέτουν περιορισμούς στον ρυθμό ανάπτυξης στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ειδικά σε εκείνες τις βιομηχανικές δραστηριότητες που παράγουν αέρια θερμοκηπίου, θα ήταν άδικο.
Ωστόσο, οι περιβαλλοντικές καταστροφές που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή είναι καθολικές και οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι συχνά οι πιο ευάλωτες σε τέτοιες καταστροφές. Την ίδια ώρα, η κλιματική αλλαγή απειλεί με συλλογική καταστροφή και, ως εκ τούτου, απαιτεί κοινή απάντηση από ολόκληρο τον κόσμο, ανεξάρτητα από τα επιμέρους επίπεδα ανάπτυξης ή τη γεωγραφική θέση. Από τη θετική πλευρά, έχουν σημειωθεί επιτεύγματα, ειδικά κατά τη διάρκεια των τριών δεκαετιών από τη θέσπιση της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή το 1992. Αυτό οδήγησε σε ετήσιες συγκεντρώσεις της COP28 που θα πραγματοποιηθεί φέτος το Ντουμπάι, ένα ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων που εκπροσωπεί όλα τα κράτη που έχουν υπογράψει στη σύμβαση. Αυτές οι συγκεντρώσεις COP βοήθησαν στην καθιέρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότο και της Συμφωνίας του Παρισιού, που ήταν σημαντικά ορόσημα στην ανάπτυξη μιας συλλογικής απάντησης στην κλιματική αλλαγή. Το τελευταίο έχει νομικά δεσμευτικό καθεστώς.
Ωστόσο, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανύσουμε όσον αφορά το να τηρήσουν όλες οι χώρες τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα, κάτι που χρειαζόμαστε εάν θέλουμε να έχουμε απτό αντίκτυπο. Πρόσφατα, η Παγκόσμια Τράπεζα αποφάσισε ότι όλη η μελλοντική της χρηματοδότηση θα ευθυγραμμιστεί με τη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία ήταν μια άλλη σημαντική εξέλιξη στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.
Από κοινωνική και πολιτιστική πλευρά, τα ανεπτυγμένα και αναπτυσσόμενα έθνη πρέπει να κάνουν περισσότερα για να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με την κλιματική αλλαγή στην κυρίαρχη κοινωνία μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων σπουδών. Το κλίμα περιλαμβάνεται επί του παρόντος στη συνολική ομπρέλα του περιβάλλοντος. Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή ως ένα ξεχωριστό και αφοσιωμένο θέμα, για να συμβάλει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με αυτήν σε ένα ευρύτερο φάσμα της κοινωνίας, από το ευρύ κοινό έως τους αξιωματούχους, τους επαγγελματίες, τους επιστήμονες και τους κυβερνητικούς ηγέτες. Η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε σταδιακά να ενσωματωθεί στα εκπαιδευτικά συστήματα ως υποχρεωτικό μάθημα. Είναι ένα θέμα που απαιτεί δράση από κάθε μέρος της κοινωνίας, εάν θέλουμε να κάνουμε τη διαφορά, και, επομένως, η σωστή εκπαίδευση αποτελεί προϋπόθεση για την αλλαγή της νοοτροπίας του κοινού. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν αφορά μόνο μεγάλες αποφάσεις από τις κυβερνήσεις. οι πράξεις του καθενός μετράνε και ο καθένας έχει έναν ρόλο να παίξει ως υπεύθυνα μέλη της κοινωνίας.
Τέλος, δεδομένης της σημασίας της κλιματικής αλλαγής για την ανθρώπινη επιβίωση, η διεθνής κοινότητα πρέπει να θεσπίσει νέους τρόπους αναγνώρισης και επιβράβευσης ατόμων που συνεισφέρουν αξιοσημείωτα στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Οι ετήσιες συνεδριάσεις της COP προσφέρουν μια εξαιρετική ευκαιρία να γιορτάσουμε τόσο αξιόλογες φιγούρες. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μια συνηθισμένη ανθρώπινη πρόκληση και η απάντηση απαιτεί ένα μείγμα επιστημονικών, πολιτικών, διακυβέρνησης, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών εργαλείων. Οι μεμονωμένες αντιδράσεις δεν θα είναι αποτελεσματικές για την επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων στον αγώνα για το κλίμα.
