Ρεκόρ ωρών λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος με αρνητικές τιμές τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη το 2024 διαπιστώνει μελέτη της Εurelectric που δημοσιοποιήθηκε χθες, με τις εταιρίες ηλεκτρισμού της Ευρώπης να ζητούν την παρέμβαση της Κομισιόν.
Πρόκειται για μία άνευ προηγουμένου αύξηση που οφείλεται στην υπερπροσφορά ενέργειας από ΑΠΕ τις ώρες που η κατανάλωση είναι χαμηλή. Ένα φαινόμενο, που όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα, χωρίς παράλληλη αύξηση της ζήτησης, τόσο θα διογκώνεται.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Eurelectric οι ώρες αρνητικών τιμών σε όλη την Ευρώπη, στην Ενδοημερήσια Αγορά και στην Αγορά Επόμενης Ημέρας (DAM) από 154 το 2018, αυξήθηκαν σε 352 το 2019, σε 672 το 2020, ας 326 το 2021, σε 249 το 2022 και εκτοξεύτηκαν σε 821 το 2023 και σε 1.031 στο διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024. Οι ώρες με τις αρνητικές τιμές αντιστοιχούν σε 42 ολόκληρες ημέρες μέσα στο οκτάμηνο του 2024 ! Οι αρνητικές τιμές σημαίνουν ότι οι παραγωγοί ενέργειας πληρώνουν για να απορροφηθεί η ενέργεια που εγχέουν στο σύστημα.
‘Οπως αναφέρει η μελέτη, ιστορικά αρνητικές τιμές παρατηρούνταν στην Ενδοημερήσια Αγορά, αλλά το 2024 εμφανίστηκαν για πρώτη φορά και DAM σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Πολωνία.
Δεδομένου ότι κάθε ευρωπαϊκή αγορά αντιμετωπίζει διαφορετικά το ζήτημα, η μελέτη επισημαίνει ότι στην Ελλάδα υπάρχουν αυστηροί κανόνες που μειώνουν τα χρήματα που εισπράττουν οι μονάδες ΑΠΕ με Feed-in Premium (FiP) εάν οι τιμές είναι μηδενικές ή αρνητικές για δύο συνεχόμενες ώρες. Αυτό όμως δεν ισχύει για τις μονάδες με Feed in Tariff, δηλαδή τις παλαιές μονάδες που αμείβονται με πολύ υψηλότερες, εγγυημένες τιμές. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους στην Ελλάδα δεν παρατηρούνται τόσες πολλές ώρες αρνητικών τιμών, όσο σε άλλες αγορές. Oι εκπρόσωποι έργων με παλαιές ταρίφες προσφέρουν εξαιρετικά χαμηλές αλλά όχι μηδενικές ή αρνητικές τιμές. Με τον τρόπο αυτό η DAM διαμορφώνεται σε θετικό έδαφος, έστω και πολύ χαμηλό, με αποτέλεσμα όλοι οι παραγωγοί να αμείβονται με την τιμή που διαμορφώνεται στην αγορά, ενώ οι παλαιοί παραγωγοί με τις εγγυημένες ταρίφες λαμβάνουν την υψηλή, σταθερή τιμή. Αυτός είναι και ένας από τους λόγος για τους οποίους εξετάζεται η επιπλέον φορολόγηση στα έσοδα των μονάδων με παλαιές ταρίφες.
Παράλληλα στην Ελλάδα εφαρμόζονται και πολλές υποχρεωτικές περικοπές ενέργειας, κυρίως στα μεγάλα και νέα έργα. Τους πρώτους 10 μήνες του έτους περικόπηκαν 814 GWh ΑΠΕ, που αντιστοιχούν στο 3,7% της συνολικής παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ στο ίδιο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, στην Ελλάδα, οι λιγνιτικές μονάδες, που λειτουργούν μεταξύ Οκτωβρίου και Απριλίου για την παροχή θέρμανσης στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη μπορεί να προκαλέσουν χαμηλές ή αρνητικές τιμές στη DAM σε περιόδους χαμηλής ζήτησης ή υψηλής απόδοσης ΑΠΕ.
Στις προτάσεις της Eurelectric για την αντιμετώπιση του προβλήματος η έμφαση δίνεται στην ενίσχυση της ευελιξίας του συστήματος και στο πλαίσιο αυτό ζητά από την Κομισιόν να προωθήσει προγράμματα στήριξης των ευέλικτων μονάδων, της απόκρισης της ζήτησης και της αποθήκευσης. Προτείνει τη δημιουργία μιας αγοράς που να ενθαρρύνει τις επενδύσεις στην ευελιξία, ιδίως ενόψει της αυξανόμενης διείσδυσης των ΑΠΕ και της διασυνοριακής συμφόρησης.
Τέλος τονίζει ότι η αύξηση των ωρών με αρνητικές τιμές μπορεί να οδηγήσει σε αναστολή της επενδυτικής δραστηριότητας και επισημαίνει την ανάγκη ενίσχυσης του εξηλεκτρισμού της οικονομίας με ένα σχέδιο δράσης που θα αυξάνει τη ζήτηση, η οποία θα εξυπηρετείται από την άφθονη παραγωγή των ΑΠΕ.
