Μέτρα για την ενίσχυση της ευελιξίας του συστήματος ηλεκτρισμού
Tην ανάγκη ενίσχυσης της ευελιξίας στο σύστημα ηλεκτρισμού εξ αιτίας της συνεχούς επέκτασης του μεριδίου των ΑΠΕ υπογραμμίζει ο Ευρωπαίος Ρυθμιστής (ACER) σε πρόσφατη μελέτη του, τονίζοντας ότι το 27% των ευρωπαϊκών κανονισμών που σχετίζονται με την ευελιξία και γενικότερα με το Σχέδιο για τη Μεταρρύθμιση της Αγοράς, καθυστερούν να εφαρμοστούν από τις χώρες-μέλη.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος- Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης σκοπεύει να καταθέσει στις αρχές του νέου έτους στη Κομισιόν τo ελληνικό σχέδιο για τον μηχανισμό διαθεσιμότητας της ζήτησης, έναν από τους βασικούς μηχανισμούς που προβλέπει το Σχέδιο Μεταρρύθμισης της Αγοράς για την ενίσχυση της ευελιξίας. Πρόκειται για μέτρο που συμβάλλει στη διαχείριση των αιχμών της ζήτησης στην αγορά ηλεκτρισμού. Αποτελεί μάλιστα χρόνιο αίτημα της ενεργοβόρου βιομηχανίας, δεδομένου ότι μπορεί να μειώσει το ενεργειακό κόστος.
Αποζημίωση για την ευελιξία ζητούν και οι μονάδας παραγωγής ηλεκτρισμού με καύσιμο το φυσικό αέριο όπως και τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, όμως ανάλογος μηχανισμός για τις μονάδες αυτές δεν προβλέπεται και το υπουργείο Περιβάλλοντος- Ενέργειας δεν φαίνεται διατεθειμένο ούτε να το συζητήσει, ενώ το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), τοποθετεί μετά το 2030 το ενδεχόμενο να εξεταστεί μηχανισμός ευέλικτης ισχύος για τις μονάδες αυτές
Εν τω μεταξύ, όπως αναφέρει και η έκθεση του ACER , το μείγμα ηλεκτροπαραγωγής στην ΕΕ χαρακτηρίστηκε το 2024 από αύξηση κατά 10% , σε σχέση με το 2023, των συνολικών ωρών παραγωγής από τις ευμετάβλητες ΑΠΕ, των οποίων όμως η ενέργεια ως δεν προσαρμόζεται στις βραχυπρόθεσμες αλλαγές της ζήτησης. Το αποτέλεσμα είναι οι ακραίες τιμές μέσα στην ημέρα, από αρνητικές τιμές όταν υπερπαράγουν οι ΑΠΕ και η κατανάλωση είναι μειωμένη ως εξαιρετικά υψηλές τιμές, που αγγίζουν τα 1.000 ευρώ/MWh, όταν η πράσινη ενέργεια δεν επαρκεί και αναγκαστικά εισέρχονται στο σύστημα ακριβές θερμικές μονάδες. Καθώς το πρόβλημα θα συνεχίζεται, όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ και όσο δεν υπάρχει επαρκής αποθήκευση, ο ACER τονίζει την ανάγκη να ενισχυθεί η ευελιξία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας για μια αποτελεσματική ενεργειακή μετάβαση .
Επιπλέον η έκθεση προτείνει και διάφορα άλλα μέτρα, που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην απόδοση του συστήματος. Τονίζει ότι η ολοκλήρωση της αγοράς εξισορρόπησης παραμένει περιορισμένη και ενθαρρύνει τους Διαχειριστές των Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (όπως ο ΑΔΜΗΕ στην Ελλάδα) να συμμετάσχουν στις ενεργειακές πλατφόρμες εξισορρόπησης, επισημαίνοντας ότι, η αυξημένη συμμετοχή μπορεί να επεκτείνει τις ανταλλαγές στις ζώνες προσφοράς και να μειώσει τις περιπτώσεις υψηλών τιμών εξισορρόπησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Επίσης, σε πολλές χώρες- μέλη υπολειτουργούν οι προθεσμιακές αγορές ηλεκτρισμού, που θα μπορούσαν να προσφέρουν στους επενδυτές ορατότητα σχετικά με τις μελλοντικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Δεδομένου ότι εντοπίζονται και αρκετές ελλείψεις στα ρυθμιστικά μέτρα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος, η έκθεση προτείνει, μεταξύ άλλων, τα εξής:
. Διορατική προσέγγιση, όσον αφορά στην ενοποίηση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και στην ενίσχυση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων.
– Προτεραιοποίηση της απόδοσης τόσο για επενδύσεις σε υποδομές ενέργειας, όσο και για χρήση, διασφαλίζοντας ότι κάθε εγκατεστημένο μεγαβάτ χρησιμοποιείται πλήρως.
- Βελτίωση των μακροπρόθεσμων επενδυτικών δομών και διασφάλιση της ολοκλήρωσης της αγοράς, μέτρα που θα ωθήσουν την ενεργειακή μετάβαση και την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η τριμηνιαία έκθεση της ΕΕ για την ενέργεια, που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα, αναφέρει ότι οι ΑΠΕ στο τέλος του τρίτου τριμήνου κάλυπταν το 47% του ηλεκτροπαραγωγικού μείγματος, με τα φωτοβολταϊκά να παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη. Ταυτόχρονα μειώνεται συνεχώς το μερίδιο παραγωγής ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα, ενώ πολύ μέτρια παραμένει η ανάπτυξη της ζήτησης.
Το τρίτο τρίμηνο, η ηλιακή παραγωγή κατέρριψε κάθε προηγούμενο ρεκόρ, φτάνοντας στις 87 TWh, καταγράφοντας αύξηση 23% (+16 TWh) σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023, ενώ κατά 21% αυξήθηκε η υπεράκτια αιολική παραγωγή (+2 TWh). Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί βελτίωσαν την παραγωγή τους κατά 13% (+9 TWh), ενώ η παραγωγή από χερσαία αιολικά αυξήθηκε κατά 2% (+1 TWh).
Αντίθετα, η παραγωγή από ορυκτά καύσιμα έπεσε σε ιστορικό χαμηλό, στις 165 TWh. Σε ετήσια βάση η παραγωγή από ορυκτά καύσιμα μειώθηκε κατά 11% το τρίτο τρίμηνο του 2024, λόγω της αυξανόμενης παραγωγής των ΑΠΕ και της μέτριας ζήτησης. Συνολικά, η παραγωγή ηλεκτρισμού από άνθρακα μειώθηκε κατά 13% (-9 TWh) και η παραγωγή από μονάδες φυσικού αερίου μειώθηκε κατά 14% (-13 TWh). Η πυρηνική παραγωγή αυξήθηκε κατά 8% (+11 TWh) το τρίτο τρίμηνο του 2024.
Τέλος, όσον αφορά στις τιμές ηλεκτρισμού στη χονδρική και τη λιανική αγορά, μπορεί να υποχώρησαν από τα επίπεδα της ενεργειακής κρίσης του 2022 και του 2023, παραμένουν όμως υψηλές.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Κομισιόν, ο Ευρωπαϊκός Δείκτης Ενέργειας διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στα 78 €/MWh το τρίτο τρίμηνο του 2024, 8% χαμηλότερα από έτος σε έτος, ενώ οι τιμές λιανικής για τα νοικοκυριά μειώθηκαν σε ετήσια βάση κατά 6% (241 €/MWh).
Πάντως το τρίτο τρίμηνο του 2024 ήταν πολύ ακριβό για την Ελλάδα και τις άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης, με τιμές που θύμιζαν την ενεργειακή κρίση. Μάλιστα η νέα εκτίναξη των τιμών χονδρικής του ηλεκτρισμού τον Νοέμβριο οδήγησε το ΥΠΕΝ στη χορήγηση επιδόματος στους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών για τον Δεκέμβριο, κίνηση που αναμένεται να επαναληφθεί στους λογαριασμούς του Ιανουαρίου, καθώς οι τιμές στη χονδρική ( ως σήμερα, τουλάχιστον) έχουν ελάχιστα αποκλιμακωθεί από τα υψηλά επίπεδα του προηγούμενου μήνα.
