Yποχρεωτική συμμετοχή των χωρών-μελών στην κοινή πλατφόρμα προμήθειας αερίου για το 15% της χωρητικότητας των αποθηκών, επιβολή προσωρινών περιορισμών στο εύρος διακύμανσης της τιμής TTF, μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας των ενεργειακών εταιριών, κυρίως είναι ορισμένες από τις προτάσεις που αναμένεται  να παρουσιάσει σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.

Σύμφωνα με το τελευταίο σχέδιο της Επιτροπής, τα μέτρα αφορούνν:

1) Πλατφόρμα ενιαίων αγορών

Θέσπιση νομοθετικών μέτρων για την από κοινού αγορά φυσικού αερίου. Η  ευρωπαϊκή πλατφόρμα θα πρέπει πρώτα και κύρια να συντονίζει την πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου, σύμφωνα με τους στόχους. Για τους επόμενους χειμώνες μέχρι το 2025, συμπεριλαμβανομένου του 2023-2024, εκτιμάται ότι υπάρχει κενό κάλυψης της ζήτησης έως και 100 bcm ετησίως σε περίπτωση πλήρους διακοπής των ρωσικών προμηθειών. Εάν τα αποθέματα αποθήκευσης εξαντληθούν στο τέλος αυτού του χειμώνα, η πλήρωσή τους στο 90% έως τον Νοέμβριο του 2023, όπως απαιτείται από τον κανονισμό της ΕΕ για την εξοικονόμηση αερίου, μπορεί  να είναι πιο δύσκολη την επόμενη σαιζόν σε σχέση με φέτος

Για να καταστεί δυνατή η κοινή αγορά, ιδίως για την πλήρωση αποθηκών αερίου, η Επιτροπή προτείνει:

Συγκέντρωση της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ, ομαδοποίηση των αναγκών εισαγωγής φυσικού αερίου και αναζήτηση προσφορών στην αγορά σε αυτή τη βάση·

Υποχρεωτική συμμετοχή των κρατών μελών στη συγκέντρωση ζήτησης της ΕΕ για τουλάχιστον το 15% της διαθέσιμης χωρητικότητας των αποθηκών. Το σχέδιο προβλέπει επίσης σύστημα εθελοντικών αγορών, που θα επιτρέψει στις εταιρείες να σχηματίσουν μια ευρωπαϊκή κοινοπραξία αγορών φυσικού αερίου. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνδράμει τις εταιρείες στο σχεδιασμό της κοινοπραξίας και να εκδώσει γρήγορα μια απόφαση σχετικά με τη μη εφαρμογή των άρθρων 101 και 102 των σχετικών κανονισμών,  εάν τηρηθούν οι σχετικές διασφαλίσεις.

Οι ρωσικές πηγές εφοδιασμού θα αποκλειστούν από τη συμμετοχή στην Πλατφόρμα.

Η διαθέσιμη χωρητικότητα σε αποθηκευτικούς χώρους  και τερματικούς σταθμούς  LNG θα αποτελέσει βασικό παράγοντα επιτυχίας στις κοινές αγορές. Ειδικά για τα προβλήματα συμφόρησης στους αγωγούς, η πρόταση περιλαμβάνει κανόνες για τη διαφάνεια της αχρησιμοποίητης μακροπρόθεσμης χωρητικότητας τερματικών σταθμών και αγωγών σε περίπτωση βραχυπρόθεσμης συμφόρησης.

2) Τιμές

Η  Επιτροπή προτείνει την ανάπτυξη ενός νέου συμπληρωματικού δείκτη τιμής αναφοράς για το υγροποιημένο αέριο (LNG). Ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) θα πρέπει να συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη δημιουργία αυτού του νέου σημείου αναφοράς έως το τέλος του 2022 και ο δείκτης θα είναι διαθέσιμος εγκαίρως για την επόμενη σεζόν πλήρωσης στις αρχές του 2023.

Για το  ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση μηχανισμού περιορισμού των τιμών μέσω του κύριου μηχανισμού του TTF, ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν χρειάζεται. Ο μηχανισμός διόρθωσης των τιμών θα καθιερώσει, σε προσωρινή βάση, ένα δυναμικό όριο τιμής για τις συναλλαγές στο TTF. Αυτό θα βοηθήσει να αποφευχθεί η ακραία αστάθεια και οι αυξήσεις των τιμών, καθώς και η κερδοσκοπία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε δυσκολίες στην προμήθεια φυσικού αερίου για  ορισμένα κράτη μέλη.

Η  Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση ενός νέου προσωρινού μηχανισμού ανώτατου ορίου τιμών εντός της ημέρας για να αποφευχθεί η υπερβολική αστάθεια των τιμών και  οι ακραίες αυξήσεις των τιμών στην αγορά ενεργειακών παραγώγων. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα εξασφαλίσει πιο υγιή  διαμόρφωση τιμών σε αυτές τις αγορές, προστατεύοντας τους ενεργειακούς φορείς της ΕΕ από μεγάλες ενδοημερήσιες ανοδικές κινήσεις των τιμών και βοηθώντας στην  εξασφάλιση του  ενεργειακού εφοδιασμού  μεσοπρόθεσμα.

Παρότι η Κομισιόν αναφέρει ότι θα αναπτύξει σε συνεργασία με τα κράτη μέλη μηχανισμούς για τον περιορισμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, επισημαίνει παράλληλα ότι το πλαφόν στην τιμή του αερίου ηλεκτροπαραγωγής (ιβηρικό μοντέλο)  εγκυμονεί ορισμένους κινδύνους εάν εισαχθεί σε ολόκληρη την ΕΕ. Τα κράτη μέλη της ΕΕ διαφέρουν όσον αφορά το ενεργειακό τους μείγμα, τις συνδέσεις και τα συστήματα ισχύος τους. Πρέπει να σχεδιαστεί μια λύση που να λειτουργεί για όλους και να είναι σύμφωνη με τους ευρύτερους στόχους : να μην αυξηθεί η κατανάλωση φυσικού αερίου και να υπάρξει διαχείρισης των ροών πέρα ​​από τα σύνορα της ΕΕ.

Επίσης, η Επιτροπή υποστηρίζει τον νέο ενισχυμένο μηχανισμό δομημένης συνεργασίας που έχει συσταθεί από τον ACER και την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), μαζί με τις εθνικές εποπτικές αρχές ενέργειας και χρηματοπιστωτικών αγορών, για να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην αγορά ενέργειας. Αυτή η κοινή δράση θα βοηθήσει στην παρακολούθηση των προτύπων και της δυναμικής των συναλλαγών στα διάφορα τμήματα των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, ενισχύοντας  την εποπτεία της αγοράς και ενδεχομένως τη λήψη αναγκαίων μέτρων.

3) Μείωση Ζήτησης - Αλληλεγγύη

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά τα μέτρα μείωσης της ζήτησης και είναι έτοιμη να ενεργοποιήσει το EU Alert ή ακόμη και να αναθεωρήσει τους στόχους μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου, εάν τα εθελοντικά μέτρα μείωσης της ζήτησης αποδειχθούν ανεπαρκή για να διασφαλιστεί επαρκής εφοδιασμός φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Για να ενισχυθεί η ετοιμότητα για πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κατά τη χειμερινή περίοδο, η Επιτροπή προτείνει μέτρα που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να μειώσουν κατ' εξαίρεση τη μη βασική κατανάλωση, όπως η θέρμανση εξωτερικών χώρων, ώστε να διασφαλιστεί ότι παρέχεται φυσικό αέριο σε άλλους βασικούς τομείς, υπηρεσίες και βιομηχανίες. Τα κράτη μέλη μπορούν να επαναπροσδιορίσουν ποιοι είναι οι προστατευόμενοι καταναλωτές, εφόσον τα ευάλωτα νοικοκυριά συνεχίζουν να προστατεύονται σε όλες τις περιστάσεις.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η Κομισιόν στην αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών-μελών, σημειώνοντας ότι πέντε χρόνια μετά τη συμφωνία σχετικά με τη Ρύθμιση για την Ασφάλεια Προμηθειών, μόνον 6 διμερείς συμφωνίες αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών έχουν υπογραφεί, από τις 40 που θα ήταν πιθανό να υπογραφούν.

Η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί η ικανότητα της Ένωσης να αντιδρά γρήγορα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης με τον καθορισμό προεπιλεγμένων κανόνων αλληλεγγύης, οι οποίοι θα διασφαλίζουν ότι ένα κράτος μέλος που αντιμετωπίζει έκτακτη ανάγκη θα λάβει αέριο από τα άλλα με αντάλλαγμα δίκαιη αποζημίωση. Η πρόταση θα επεκταθεί επίσης για να καλύψει όχι μόνο κράτη μέλη που συνδέονται άμεσα ή μέσω τρίτης χώρας, αλλά και κράτη μέλη με εγκαταστάσεις υγροποιημένου αερίου,  ακόμη και όταν δεν είναι άμεσα συνδεδεμένα. Η ευρωπαϊκή ενιαία αγορά φυσικού αερίου και το αδιάλειπτο εμπόριο φυσικού αερίου εντός της Ένωσης αποτελούν προϋπόθεση για έναν ασφαλή χειμώνα για όλους τους Ευρωπαίους φέτος και του χρόνου.

4) Στήριξη Εταιριών

Η Επιτροπή σκοπεύει να δώσει στα κράτη μέλη περισσότερα περιθώρια για να στηρίξουν τις εταιρείες τους, τροποποιώντας το Προσωρινό Πλαίσιο για την Κρίση αλλά διατηρώντας παράλληλα τους ίσους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Τα χρονικά όρια για την κρατική στήριξη παρατείνονται και προσφέρονται νέες επιλογές για την υποστήριξη εταιρειών που θα μειώσουν τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας.. Η Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι όλα τα αιτήματα των κρατών μελών για προσωρινές εξαιρέσεις ή μειώσεις θα αντιμετωπίζονται γρήγορα και με συνέπεια και ότι όλα τα μέτρα αρωγής φθάνουν πραγματικά σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

5) Ρευστότητα - Margin Calls

Οι  ενεργειακές εταιρείες πρέπει να αποκτήσουν πρόσθετο περιθώριο ελιγμών, ώστε να μπορούν να εξασφαλίσουν μεσοπρόθεσμα  συμβόλαια προμήθειας για τις αγορές ενεργειακών πρώτων υλών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή, σύμφωνα με τις συμβουλές της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), εγκρίνει δύο κατ' εξουσιοδότηση κανονισμούς για να αμβλύνει την αυξημένη πίεση ρευστότητας στους μη χρηματοπιστωτικούς συμμετέχοντες στην αγορά , που προκύπτει από την αύξηση των margin calls  Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η :

- Αύξηση του ορίου εκκαθάρισης για μη χρηματοοικονομικούς αντισυμβαλλομένους σε 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Η αύξηση αυτή θα ωφελήσει μόνο τους μη χρηματοοικονομικούς αντισυμβαλλομένους και θα χαλαρώσει τις απαιτήσεις από την ενεργοποίηση των margin calls, διατηρώντας παράλληλα τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

- Διεύρυνση της λίστας των επιλέξιμων περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να αποδεχθούν οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι για να καλύψουν τους κινδύνους τους για ένα έτος Αυτό θα επιτρέψει σε μη χρηματοοικονομικές εταιρείες, καθώς και σε όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά να χρησιμοποιούν επιπλέον τύπους εγγυήσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, για την κάλυψη των απαιτήσεων από την αύξηση των margin call

Η Επιτροπή προτείνει επίσης να καταστεί το πλαίσιο της πολιτικής συνοχής πιο ευέλικτο για να βοηθήσει τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες μέσω στοχευμένων, προσωρινών και έκτακτων μέτρων να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που προκύπτουν από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση. Στόχος είναι η  στήριξη των ΜΜΕ που πλήττονται ιδιαίτερα από τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, η στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών και η παροχή  υποστήριξης για την  πρόσβαση στην αγορά εργασίας με τη διατήρηση των θέσεων εργασίας των εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων, μέσω της βραχυχρόνιας εργασίας και ισοδύναμης συστήματα. Οι δαπάνες για τέτοια έκτακτα μέτρα θα μπορούν να φθάνουν  έως και το 10% του συνόλου των κονδυλίων της εθνικής πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2014-2020. Οι μέγιστες πληρωμές που θα πραγματοποιηθούν το 2023 από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (εξαιρουμένου του REACT EU) περιορίζονται στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Τέλος προτείνονται μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των ενεργειακών υποδομών από διαφόρων μορφών επιθέσεις.