Πόσο συμφέρουσα μπορεί να είναι τελικώς η ηλεκτρική διασύνδεση της Ελλάδας με την Αίγυπτο μέσω της Κρήτης; Eίναι ένα ερώτημα που θέτει στο δημόσιο διάλογο, το πρότζεκτ GAP, της εταιρίας EUNICE για ένα υποβρύχιο καλώδιο που θα ενώνει την Αίγυπτο με την Κρήτη, μεταφορικής ικανότητας 2.000 MW
Ορισμένοι μιλούν για ένα έργο μη ρεαλιστικό, που προϋποθέτει την κατασκευή πολλών συμπληρωματικών έργων υποδομής, που θα εκτινάξουν το τελικό κόστος, χωρίς να συνυπολογίζονται τα τεχνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα.
Το σημαντικότερο ίσως στοιχείο προβληματισμού είναι ότι το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Κρήτης “δεν αντέχει” τις πρόσθετες ποσότητες ρεύματος που θα μεταφέρει το υποβρύχιο καλώδιο, με αποτέλεσμα να πρέπει να κατασκευαστούν μία σειρά από έργα για να υποστηριχθεί και να λειτουργήσει η διασύνδεση.
Όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, στην Κρήτη σήμερα λειτουργούν μόνο γραμμές μεταφοράς Υψηλής Τάσης (ΥΤ) (Ονομαστικής Τάσης 150 kV και μέγιστης θερμικής ικανότητας μεταφοράς 200 MVA), το οποίο σημαίνει ότι η δυνατότητα του υφιστάμενου Συστήματος Μεταφοράς να μεταφέρει ενέργεια από το ένα άκρο του νησιού στο άλλο είναι περιορισμένη και μη επαρκής για να εξυπηρετήσει την μεταφερόμενη ενέργεια από τη Αίγυπτο ισχύος 2.000 ΜW/h.
Σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις ΑΔΜΗΕ, το υφιστάμενο Σύστημα Μεταφοράς του νησιού δεν επιτρέπει την ασφαλή μεταφορά ηλεκτρικής ισχύος ανώτερης των 400 – 450 MW. Ως εκ τούτου, για να καταστεί τεχνικά εφικτή η απευθείας ηλεκτρική διασύνδεση της Αιγύπτου με την Κρήτη, θα απαιτηθεί εκτεταμένη αναβάθμιση του Συστήματος Μεταφοράς, πιθανώς στο επίπεδο της Υπερυψηλής Τάσης (400 kV), η οποία θα απαιτούσε νέες υποδομές (γραμμές μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης, Κέντρα Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ), συνοδά έργα σύνδεσης με το υφιστάμενο Σύστημα Μεταφοράς 150 kV), αυξάνοντας σημαντικά το κόστος υλοποίησης.
Από την άλλη πλευρά, οι ενεργειακές ανάγκες της Κρήτης στο άμεσο μέλλον αναμένεται να ικανοποιούνται με τις προγραμματισμένες και εν εξελίξει επενδύσεις σε σταθμούς παραγωγής ΑΠΕ (υπάρχει ένα μεγάλο σύνολο έργων ΑΠΕ υπό ανάπτυξη στο νησί), μέσω της υφιστάμενης AC διασύνδεσης Πελοποννήσου – Κρήτης (μέγιστης μεταφορικής ικανότητας 2 x 200 MVA), που λειτουργεί από τον Ιούλιο 2021, καθώς και από την υπό-κατασκευή υποθαλάσσια HVDC διασύνδεση Αττικής-Κρήτης (μέγιστης μεταφορικής ικανότητας 2 x 500 MW), την οποία υλοποιεί η εταιρία “Ariadne Interconnection”, 100% θυγατρική του ΑΔΜΗΕ.
Οι δύο αυτές διασυνδέσεις αναμένεται να επιτρέψουν την μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από την ηπειρωτική Ελλάδα προς την Κρήτη για την πλήρη κάλυψη της τοπικής ζήτησης κατά τις ώρες που δεν θα καλύπτεται 100% από την τοπική παραγωγή των μονάδων ΑΠΕ.
Όσον αφορά στα υπό ανάπτυξη έργα ΑΠΕ, σήμερα υπάρχουν συστοιχίες αιολικών πάρκων υπό ανάπτυξη από τον Όμιλο Κοπελούζου και την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με συνολική εγκατεστημένη ισχύ που ανέρχεται σε 1.000 MW, καθώς και πολλά άλλα έργα ΑΠΕ (κυρίως αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα).
Σύμφωνα με την ΡΑΕ, οι μέχρι σήμερα υφιστάμενες άδειες παραγωγής για έργα ΑΠΕ στην Κρήτη ανέρχονται σε 914,7 MW (εξαιρουμένων των προαναφερθέντων υπό ανάπτυξη αιολικών πάρκων), καθώς και 792 MW υβριδικών έργων. Ας σημειωθεί ότι η μέση ωριαία συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη ανέρχεται σε 350-400ΜW/h, ενώ η ετήσια αιχμή φορτίου βρίσκεται στο επίπεδο των 650-700 ΜW.
Δεδομένου του πλήθους των νέων έργων ΑΠΕ στο νησί και των δύο διασυνδέσεων με Πελοπόννησο και Αττική, η ηλεκτρική ενέργεια που θα μπορούσε να μεταφερθεί μέσω της ηλεκτρικής διασύνδεσης Αιγύπτου-Κρήτης δεν θα μπορούσε να καταναλωθεί στην Κρήτη, αλλά θα έπρεπε να μεταφερθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τα μοναδικά διαθέσιμα υποθαλάσσια καλώδια που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν την παραπάνω ανάγκη είναι το υποθαλάσσιο καλώδιο Πελοποννήσου-Κρήτης και η υπό κατασκευή διασύνδεση Κρήτης-Αττικής.
Σύμφωνα με τον Ν. 4821/2021, το 50% της δυναμικότητας της DC ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής θα χορηγηθεί στα αιολικά πάρκα του Ομίλου Κοπελούζου και της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και το υπόλοιπο 50% σε άλλα νέα έργα ΑΠΕ που θα λειτουργούν στο νησί. Προφανώς για να καταστεί εφικτή η μεταφορά του συνόλου της ενέργειας της ηλεκτρικής διασύνδεσης από την Αίγυπτο στην ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Κρήτης θα πρέπει να κατασκευαστεί ένα πρόσθετο υποθαλάσσιο καλώδιο για τη διασύνδεση Αττικής-Κρήτης με μεταφορική ικανότητα ίση με αυτήν της ηλεκτρικής διασύνδεσης Αιγύπτου – Κρήτης (2.000 ΜW).
Η υλοποίηση ενός τέτοιου έργου, αποκλειστικά για την μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας που θα προέρχεται από την Αίγυπτο θα απαιτούσε την κατασκευή δύο επιπλέον δαπανηρών ΚΥΤ και αντίστοιχων συστημάτων μετατροπής AC/DC και DC/AC (ένα σε κάθε περιοχή σύνδεσης (Κρήτη/Αττική) για τη μετατροπή του εναλλασσόμενου ρεύματος σε συνεχές και αντίστροφα ), αυξάνοντας επιπλέον το συνολικό κόστος κατασκευής κατά τουλάχιστον 800.000.000 ευρώ (ελάχιστο κόστος των δύο μετατροπέων που απαιτούνται) και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Ο διασυνδετήριος αγωγός GAP προβλεπόταν αρχικώς να συνδεθεί με την υποδομή των αιολικών πάρκων που θα ανέπτυσσε η Eunice, μέσω του"Aegean Project”, που αφορούσε στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε 23 νησίδες και νησιά και στη σύνδεσή τους μέσω άλλου υποβρύχιου καλωδίου με την ηπειρωτική Ελλάδα (Αττική). ‘Ομως το Υπουργείο Ενέργειας - Περιβάλλοντος έχει απορρίψει το έργο αυτό για περιβαλλοντικούς λόγους.
