Τα προβλήματα για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης -Κύπρου και μελλοντικά με το Ισραήλ, το Great Sea Interconnection (GSI) φαίνονται να μην έχουν τέλος, με τις αρμόδιες αρχές της Ελλάδας και της Κύπρου να πραγματοποιούν δύο διαδοχικές συσκέψεις την περασμένη εβδομάδα, στη μία μάλιστα συμμετείχαν και εκπρόσωποι της Κομισιόν, χωρίς ακόμα να έχει βρεθεί η λύση ούτε κάν σε ρυθμιστικά ζητήματα. 

Αντικείμενο των συσκέψεων ήταν η επιστολή του ΑΔΜΗΕ προς τις ρυθμιστικές αρχές της Ελλάδας και της Κύπρου, τη ΡΑΑΕΥ και τη ΡΑΕΚ αντίστοιχα, με 4 βασικά αιτήματα, με πιο επείγον τον προσδιορισμό του ύψους της τέλους μεταφοράς , που θα πληρώνουν οι καταναλωτές σε Ελλάδα και Κύπρο από 1 Ιανουαρίου 2025.

Στην πιο γενική τους βάση τα θέματα συζητήθηκαν κατ’ αρχήν την Τετάρτη 6 Νοεμβρίου, σε σύσκεψη με τη συμμετοχή των εκπροσώπων της ΕΕ, της ΡΑΑΕΥ, της ΡΑΕΚ και του ΑΔΜΗΕ και πιο αναλυτικά την Παρασκευή 8/11, μεταξύ των εκπροσώπων της ΡΑΑΕΥ, της ΡΑΕΚ και του ΑΔΜΗΕ, χωρίς μέχρι στιγμής να έχει βγει λευκός καπνός, όπως τουλάχιστον αναφέρουν έγκυρες πηγές, εκτιμώντας πάντως ότι θα βρεθεί εγκαίρως η λύση.

Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, η ΡΑΕΚ για να προσδιορίσει και να εγκρίνει το ύψος του τέλους μεταφοράς, για την ανάκτηση δαπανών κατασκευής του καλωδίου,  ζητά προηγουμένως από τον ΑΔΜΗΕ να εκπληρώσει ορισμένες προϋποθέσεις. Και πιο συγκεκριμένα, να υλοποιηθεί κατ. αρχήν το Concession Agreement, δηλαδή η συμφωνία που προβλέπει την παραχώρηση από τον ΑΔΜΗΕ στην νέα εταιρία ειδικού σκοπού που θα συσταθεί για  τον GSI, με έδρα μάλλον την Κύπρο, όλων των εργολαβιών, χρηματοδοτήσεων, δαπανών, δανείων κλπ που έχει υλοποιήσει ή έχει λάβει  ο ΑΔΜΗΕ ως σήμερα για το έργο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι τη σχετική συμφωνία μπορεί να την προσυπογράψει η  Κύπρος την ερχόμενη εβδομάδα.

Πιο ακανθώδες όμως είναι το δεύτερο ζήτημα, το οποίο σχετίζετται με το αίτημα του ΑΔΜΗΕ να εγκριθούν λειτουργικές δαπάνες 9 εκατ. ευρώ  (ΟΡΕΧ) που αφορούν στο έτος 2024, συμπεριλαμβανομένης και πρόβλεψης για  OΡEX του 2025. Η κυπριακή πλευρά φέρεται να έχει ζητήσει  τα σχετικά τιμολόγια από τον ΑΔΜΗΕ -τα οποία ο Διαχειριστής έχει αποστείλει,  καθώς και επιπλέον στοχεία, προκειμένου να εξετάσει το εύλογο κόστος της κάθε δαπάνης !. Μόνον τότε η ΡΑΕΚ, αφού έχουν εκπληρωθεί οι δύο αυτές προϋποθέσεις και αφού θα έχει πειστεί για το εύλογο κόστος του OPEX του ΑΔΜΗΕ, θα προχωρήσει στον προσδιορισμό της ταρίφας που θα ισχύσει για τα τέλη μεταφοράς από 1/1/25

Ας σημειωθεί εδώ ότι η ΡΑΑΕΥ έχει εγκρίνει  WACC  (απόδοση κεφαλαίου) για το καλώδιο ύψους 7,22% για το 2025, ενώ για το WACC κατά τα έτη της ρυθμιστικής  τετραετίας 2026-2029, έτος που σύμφωνα με τον προγραμματισμό ολοκληρώνεται η κατασκευαστική περίοδος του καλωδίου,  οι σχετικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν το φθινόπωρο του 2025. Οσον αφορά στην κυπριακή πλευρά, η  ΡΑΕΚ έχει εγκρίνει για την κατασκευαστική περίοδο,  την πενταετία 2025-2029, ύψος  WACC  8,3%, εκ του οποίου το 4,6% αποτελεί το WACC βάσης και το 3,7% το premium. Σε περίπτωση που ο GSI δεν έχει ολοκληρωθεί στο τέλος του 2029, η ΡΑΕΚ διακόπτει τη χρηματοδότηση, η οποία θα ξαναρχίσει όταν λειτουργήσει η διασύνδεση με WACC 8,3% για 12 χρόνια.  

To έγγραφο του ΑΔΜΗΕ προς τις δυο ρυθμιστικές αρχές συμπληρώνεται με δύο ακόμα αιτήματα, για τα οποία δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία. Το πρώτο αφορά στην ανάκτηση των δαπανών για την εξαγορά του πρότζεκτ Euroasia Interconnector, δηλαδή του “προκατόχου” του GSI,   από τον Κύπριο επιχειρηματία Νάσο Κτωρίδη. O AΔΜΗΕ διεκδικεί την ανάκτηση 48,8 εκατ. ευρώ που πλήρωσε για την εξαγορά, αλλά η κυπριακή πλευρά αναγνωρίζει μόνον 12  εκατ. ευρώ και ζητά επιπλέον στοιχεία από τον Διαχειριστή του ελληνικού συστήματος μεταφοράς για το “εύλογον του κόστους”. Σε περίπτωση που η ΡΑΕΚ δεν αναγνωρίσει τα 48,8 εκατ. ευρώ, όπως ζητά ο ΑΔΜΗΕ, τότε τη διαφορά θα κληθεί να καλύψει είτε το ελληνικό δημόσιο, είτε ο ίδιος ο Διαχειριστής. 

Το τέταρτο αίτημα του ΑΔΜΗΕ, το οποίο εξακολουθεί να εκκρεμεί, αφορά στην αλλαγή ορισμένων όρων του CBCA, δηλαδή της συμφωνίας για το διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Πρόκειται για ζήτημα που προκύπτει στην περίπτωση που ο ΑΔΜΗΕ αναιτιολόγητα διακόψει το έργο πριν αυτό ολοκληρωθεί,  οπότε ο Διαχειριστής θα πρέπει να επιστρέψει στους καταναλωτές  όχι μόνον τα έσοδα που έχει εισπράξει ως τότε,  αλλά και το όφελος που θα απέφερε στους καταναλωτές η λειτουργία του καλωδίου για 25 χρόνια, ένα  “όφελος” που αποτιμάται σε 6 δισ. ευρώ (!). Αυτόν ακριβώς τον όρο, που αφορά στην πληρωμή του μελλοντικού οφέλους, ζητεί ο ΑΔΜΗΕ να απαλειφθεί από το νέο CBCA. 

Oπως διευκρίνιζαν καλά ενημερωμένες πηγές, τα δύο πρώτα αιτήματα, δηλαδή η μεταφορά στη εταιρία ειδικού σκοπού που θα τρέξει το GSI όλων των εξόδων, εργολαβιών κλπ που έχουν γίνει ως σήμερα από τον ΑΔΜΗΕ για το πρότζεκτ και  η διευθέτηση της ανάκτησης των λειτουργικών δαπανών είναι τα δύο κρίσιμα θέματα, στα οποία θα πρέπει γρήγορα να επέλθει  συμφωνία για να αποφασιστούν οι ταρίφες, που θα πληρώνουν οι Ελληνες και οι Κύπριοι καταναλωτές από την 1η Ιανουαρίου. 

Τα υπόλοιπα θα μπορούσαν να διευθετηθούν αργότερα, άλλωστε υπάρχουν αρκετές ακόμα εκκρεμότητες, πολύ ουσιαστικές,  όπως η οριστική απόφαση για τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας με τα 100 εκατ. ευρώ στην εταιρία του GSI, το δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κλπ, μέχρι να “κλειδώσει” η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης- Κύπρου. Και όλα αυτά σε μία περίοδο που η ΡΑΕΚ παραμένει “ακέφαλη”, καθώς δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα ο νέος πρόεδρος της κυπριακής Αρχής, που θα αναλάβει μετά την κατ ουσίαν αποχώρηση του κ. Ανδρέα Πουλλικκά, προέδρου της ΡΑΕΚ μέχρι πρότινος.